«fаlsаfа» modulidan oʼquv-uslubiy mаjmuа

Globallik mezonlari. Fan va falsafada global muammolarni yanada aniqroq tavsiflash uchun yuqorida zikr etilgan «geografik» mezondan tashqari bu muammolarni boshqa tomondan – ularning sifati, va muhim xususiyatlari nuqtai nazaridan tavsiflovchi qoʼshimcha mezonlar qoʼllaniladi.
Birinchidan, global muammolar oʼz mohiyatiga koʼra nafaqat ayrim kishilarning manfaatlariga, balki butun insoniyat taqdiriga daxldordir.
Ikkinchidan, ularni bartaraf etish uchun butun sayyora aholisi hech boʼlmasa aksariyat qismining kuch-gʼayratini birlashtirish va ular bahamjihat, izchil ish koʼrishi talab etiladi.
Uchinchidan, bu muammolar dunyo rivojlanishining obʼektiv omili hisoblanadi va biron-bir mamlakat ularni eʼtiborga olmasligi mumkin emas.
Toʼrtinchidan, global muammolarning yechilmagani kelajakda butun insoniyat va uning yashash muhiti uchun jiddiy, balki tuzatib boʼlmaydigan oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Global muammolarning boshqa bir muhim xususiyati – ularning barchasi bir-biriga shu darajada bogʼliqki, ulardan birini yechish hech boʼlmasa unga boshqa muammolarning taʼsirini hisobga olishni nazarda tutadi.
Global muammolarning tasnifi. Global muammolarning keltirilgan mezonlari va oʼziga xos xususiyatlari asosan mazkur sohadagi aksariyat tadqiqotchilarning qarashlarini aks ettiradi va global muammolarni boshqa barcha muammolardan farqlab, aniq aytish imkonini beradi. Bunda u yoki bu muammoning keskinlik va muhimlik darajasini belgilash, uning boshqa muammolar bilan oʼzaro nisbatini aniqlash uchun odatda turli tasniflashlar amalga oshiriladi, ular alohida guruhlarga ajratiladi.
Tasniflash birdan-bir maqsad hisoblanmaydi, balki hozirgi davrning oʼta keskin ziddiyatlarini kompleks oʼrganishning muhim elementi sifatida amal qiladi va mazkur muammolarni ularning oʼzaro aloqasi va bir-birini taqozo etishi nuqtai nazaridan oʼrganish imkonini beradi. U muhim aloqalarni farqlash, ustuvorliklarni va obʼektiv mavjud global muammolarning keskinlashuv darajasini aniqlash imkonini beradi. Bundan tashqari, tasniflash global muammolarning tizimli oʼzaro aloqasini yanada teranroq tushunishga koʼmaklashadi va amaliy qarorlar qabul qilish ketma-ketligini belgilashga yordam beradi.