«фалсафа (этика, эстетика, мантиқ)»

Taraqqiyot falsafasi 

 

Taraqqiyot va aloqadorlik haqidagi qarashlarning paydo bo’lishi. 

“Aloqadorlik”,  “o’zgarish” va  “rivojlanish” tushunchalari.  Taraqqiyot to’g’risidagi 

turlicha qarashlar, kontseptsiyalar, nazariyalarning vujudga kelishi. Dialektika - 

aloqadorlik va taraqqiyot  to’g’risidagi ta’limot. Dialektika insonni, borliqni tushunish 

va tushuntirish usuli sifatida. 

 

Ob’ektiv va sub’ektiv dialektika, ularning o’zaro munosabati. 

Metafizika,uning asosiy tushunchalari va tamoyillari. Klassik va hozirgi zamon 

falsafasida dialektika va metafizika masalalari. Dialektika va metafizika, determinzm 

va indeterminizm, relyatvizm va sinergetikaning jahon falsafasi uchun ahamiyati. 

“Kategoriya”    tushunchasi.  Universal aloqadorliklarni ifodalovchi dialektika 

kategoriyalari: yakkalik, xususiylik va umumiylik; mohiyat va hodisa; mazmun  va 

shakl. Strukturaviy   aloqadorliklarni ifodalovchi dialektika kategoriyalari: butun va 

qism; sistema, struktura va element. Determenistik aloqadorlik-larni ifodalovchi 

dialektika kategoriyalari: sabab va oqibat; zaruriyat va tasodif; imkoniyat va voqelik. 

 

“Qonun” va «Qonuniyat» tushunchasi. Qonunlarning turlari: tabiat, 

 

jamiyat va tafakkur qonunlari. Ob’ektiv va sub’ektiv qonunlar. 

 

Miqdor va sifat o’zgarishlarining o’zaro bir-biriga o’tishi qonuni. 

“Miqdor”, “sifat”, “me’yor” va “sakrash” tushunchalari, ularning o’zaro munosabati. 

Taraqqiyot jarayonida ularning o’rni va roli. O’zbekistonning o’ziga xos taraqqiyot 

yo’li, uning tadrijiy xarakteri. 

Voqeylik va o’zgarish jarayonida ayniyat, va ziddiyat dialektikasi. Ayniyat, 

tafovut, qarama-qarshilik, ziddiyat tushunchalari va ularning o’zaro munosabati. 

Ziddiyatlarning turlari. I.A. Karimov o’zgarishlarning ziddiyatli xarakteri, uni echish 

yo’llari to’g’risida. Mustaqillik va jamiyatning tadrijiy taraqqiyoti. 

 

O’zgarish va taraqqiyot jarayonida o’z-o’zini inkor etish tamoyili.  “Inkor”, 

 

“inkorni inkor”,  “sintez” tushunchalari. Inkorni inkor dialektikasi: 

 

dialektik va metafizik inkor. Vorislik-eskining inkori va yangilikning 

---

shakllanishi sifatida. Mustaqillikni mustahkamlash jarayonida vorislik va 

yangilashning o’ziga xos xususiyatlari. Bu jarayonning istiqlol mafkurasini 

shakllantirish va komil inson tarbiyasi uchun ahamiyati.