Falsafa-2-on pdf

intuitiv bilish, qalban bilish, Koyibona bilish

dir. O`zining butun 

borliqini fan, din, siyosat va san’at soxasiga bag`ishlagan buyuk kishilar ana shunday bilish 

qobiliyatiga ega bo`ladilar. Intuitiv bilish xissiy va aqliy bilishga tayanadi. Buyuk 

shaxslarning Koyibona bilishi ularning doimiy ravishda fikrini band etgan, yechimini 

---

kutayotgan umumbashariy muammolar bilan bog`liqdir. Ilmiy bilishning eng samarali 

usullarini aniqlash gnoseologiyada muxim o`rin egallab keldi. Har bir fan o`ziga xos bilish 

usullaridan foydalanadi.

Ilmiy bilish fakt va dalillarga, ularni qayta ishlash, umumlashtirishga asoslanadi. Ilmiy fakt 

va dalillar to`plashning o`ziga xos usullari mavjud bo`lib, ularni ilmiy bilish metodlari 

deyiladi.

Ilmiy bilish metodlarini o`rganadigan maxsus soxa — 

metodologiya

 deb ataladi. Ilmiy bilish

metodlari o`z harakteriga ko`ra: 1) eng umumiy ilmiy metodlar; 2) umumiy ilmiy metodlar; 

3) xususiy ilmiy metodlarga bo`linadi.

Eng umumiy ilmiy bilish metodlari barcha fanlar uchun xos bo`lgan metodlardir. Bunga 

analiz va sintez, umumlashtirish va mavxumlashtirish, induksiya va deduksiya, kiyoslash va 

modellashtirish kabilarni ko`rsatish mumkin. Masalan, tabiatshunoslik fanlarida 

ko`zatish, eksperiment, takkoslash umumilmiy metodlar bo`lsa, ijtimoiy fanlarda tarixiylik 

va mantiqiylik umumilmiy metodlar xisoblanadi.

Хususiy ilmiy metodlar har bir fanning o`ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqadi. Masalan, 

suxbatlashish, anketa surovi, xujjatlarni o`rganish sotsiologiya faniga xos bo`lgan xususiy 

ilmiy metodlardir. Bir fanda yaxshi samara beradigan ilmiy bilish metodi boshqa fanda 

shunday samara bermasligi mumkin. Ilmiy bilishda to`g`ri metodni tanlash bilishda 

muvaffakiyat garovi xisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, ilmiy tadqiqotda nimani 

o`rganish kerak, degan masala fan predmetini aniqlashga imkon bersa, qanday o`rganish 

kerak, degan masala esa ilmiy bilish metodini to`g`ri belgilashga yordam beradi.

Ilmiy bilish metodlari va ilmiy nazariya bir-biri bilan uzviy bog`liqdir. Ilg`or ilmiy nazariya 

fanning butun taraqqiyoti davomida erishilgan muxim yutuq bo`lib, u ilgarigi 

ilmiy 

qarash

larni ijodiy rivojlantirish, usha yutuqlarga tanqidiy nuqtai 

---

nazardan