Fakulteti “ Iqtisodiyot ” yo’nalishi 2-kurs guruh talabasi

Iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari

Ijtimoiy ish unumdorligi - iqtisodiy o'sishning muhim ko'rsatkichi. Bu ishlab chiqarishning (milliy shkala bo'yicha - milliy daromad) tirik mehnat qiymatiga nisbati bilan o'lchanadi: Y / L... Mehnat unumdorligi iqtisodiy o'sishni to'liq tavsiflaydi. Teskari ko'rsatkich L / Y (ishlab chiqarishning mehnat intensivligi) mahsulot ishlab chiqarish birligini ishlab chiqarish uchun jamiyatga qancha mehnat zarurligini ko'rsatadi.

Indeks Y / K kapital unumdorligini yoki biz uchun ko'proq tanish bo'lgan kapital unumdorligini tavsiflaydi, asosiy birlik uchun qancha mahsulot olinganligini ko'rsatadi Y mablag'lar. Teskari ko'rsatkich -Y / K (ishlab chiqarish sig'imi) asosiy vositalar mahsulot birligini ishlab chiqarishga qancha jalb qilinganligini aniqlaydi.

Indeks Y / N - ishlab chiqarilgan mahsulotning tabiiy resurslarni iste'moliga nisbati - insonning tabiiy resurslarga bo'lgan munosabatini, ya'ni unumli, oqilona cheklangan resurslardan qanday foydalanilayotganligini tavsiflaydi. "Ishlab chiqarish omili - daromad" liniyasi bo'yicha iqtisodiy o'sish ko'rsatkichlari xususiy ko'rsatkichlar hisoblanadi, ya'ni faqat bipolyar ulanishlarni tavsiflaydi. Masalan, yuqoridagi barcha ko'rsatkichlar va bir qator boshqa narsalar jamlangan ko'proq sintetik ko'rsatkichlar mavjud K / L - kapitalning mehnat xarajatlariga nisbati. Bu texnik taraqqiyotni, kapitalning kontsentratsiyasini va uni markazlashtirishni, ishlab chiqarishni jadallashtirishni va boshqalarni aks ettiradi. Ushbu ko'rsatkich yanada an'anaviy nomga ega - kapitalning organik tarkibi. U eng keng tarqalgan ifoda va samaradorlikdir.

Marjinal tahlil (marjinal ko'rsatkichlar) nuqtai nazaridan ishlab chiqarish omillarining yuqori samaradorlik ko'rsatkichlari muhim omil bo'lib, ular tegishli omilning o'sishi hisobiga milliy daromadning o'sishi hajmini tavsiflaydi: 

Bu holda milliy daromad ishlab chiqarish omillarining umumiy ulushi quyidagicha bo'ladi: 

Ilmiy-texnik taraqqiyot sharoitida jadal iqtisodiy o'sish milliy mahsulotning nol yoki ahamiyatsiz o'sishi bilan tavsiflanishi mumkin, ammo mahsulot sifati sezilarli darajada oshishi bilan birga keladi.

Ikkala keng qamrovli va intensiv iqtisodiy o'sish bir vaqtning o'zida mavjud bo'lib, har xil bosqichlarda bir-birini boshqaradi. Bu yoki boshqa turlarning ustunligi ishlab chiqarish omillarining turli xil birikmalarining mavjudligi bilan izohlanadi.

1. Iqtisodiy o'sish deganda yalpi milliy mahsulotning ijobiy dinamikasiga asoslangan milliy ishlab chiqarishning real hajmidagi uzoq muddatli o'zgarishlar tushuniladi. Uning mohiyati iqtisodiyotning cheklangan ishlab chiqarish resurslari va cheksiz ijtimoiy ehtiyojlar o'rtasidagi asosiy qarama-qarshilikni hal qilish va yangi bosqichga ko'tarishdan iborat. Ushbu qarama-qarshilikni ikkita asosiy usul bilan hal qilish mumkin: ishlab chiqarish imkoniyatlarini oshirish, mavjud ishlab chiqarish imkoniyatlaridan samarali

Neoklassik yo'nalishning markazida barcha ishlab chiqarish omillaridan nafaqat alohida iqtisodiy sub'ektlar, balki umuman iqtisodiyot uchun ham eng yaxshi foydalanishga imkon beradigan mukammal o'zini o'zi tartibga soluvchi mexanizm sifatida ko'rib chiqilgan bozor tizimining optimalligi g'oyasi yotadi.

Milliy mahsulotning bir xil o'sishini kapital qo'yilmalarning ko'payishi yoki ishchi kuchining o'sishi natijasida olish mumkin. Shuning uchun ishlab chiqarish funktsiyalaridan kelib chiqib, ma'lum bir sharoitda talab qilinadigan ishlab chiqarishning ushbu omillarini texnologik kombinatsiyasini tanlash amalga oshiriladi.

O'sish nazariyalarining ikkita asosiy guruhi mavjud.

Neoklassik o'sish nazariyasi bozor iqtisodiyoti barqaror bo'lib, to'liq bandlikka intiladi. U mukammal raqobat sharoitida statik makroiqtisodiy muvozanatni ko'rib chiqadi va taklif etiladigan omillar nuqtai nazaridan iqtisodiy o'sishni mehnat, er, kapital va tadbirkorlik qobiliyatining o'zgaruvchan omillarining yig'indisi sifatida ko'rib chiqadi. Iqtisodiy o'sishning dastlabki modellari 1928 yilda nashr etilgan F. Ramsey va G. Feldmanning modellari edi.

Neoklassik modellardagi asosiy tushuncha ishlab chiqarish funktsiyasi tushunchasidir. Ishlab chiqarish funktsiyasi ma'lum bir texnologiya uchun ishlab chiqarish omillari kiritilishining ma'lum bir qiymatlarini ishlatganda ishlab chiqarishning maksimal qiymatini aniqlaydi. Birinchi marta AQShda ishlab chiqarish funktsiyalari qurilishi bo'yicha ishlar olib borildi. Birinchi empirik ishlab chiqarish funktsiyasi, ya'ni statistik ma'lumotlar asosida yaratilgan ishlab chiqarish funktsiyasi H. Cobb-P. Duglas... Uning o'ziga xos shakli:

Y - ishlab chiqarish darajasi,

L - bandlikning hisoblangan ko'rsatkichi,

K - asosiy kapitalning hisoblangan ko'rsatkichi.

Iqtisodiy o'sishni neoklassik modellashtirish tarixidagi muhim bosqich J.Xiksning ishlab chiqarish funktsiyasi bo'lib, ilmiy va texnologik taraqqiyotning iqtisodiy o'sishga ta'sirini aks ettirdi.

Iqtisodiy o'sishning Keyns va neon-Keyns nazariyalari iqtisodiy o'sishni, birinchi navbatda, talab va omillar nuqtai nazaridan iste'mol va jamg'arishning hosilasi sifatida ko'rib chiqing. Ushbu modellar multiplikator-akselerator printsipiga asoslanadi. Eng oddiy ne-Keyns modeli - Harrod-Domar modelidir.

Ta'minot iqtisodiyoti nazariyasi tarafdorlari taklif omillarining iqtisodiy o'sishga ta'siridan kelib chiqib, soliqni pasaytirish va jamg'arma va investitsiyalarni rag'batlantirish orqali iqtisodiyotning ishlab chiqarish potentsialini oshirish chora-tadbirlari bo'lishi kerak deb hisoblashadi. Keynschilar yalpi talabning yo'qligini milliy iqtisodiyotdagi muammolarning asosiy sababi sifatida ko'rib, iqtisodiy o'sishni davlat tomonidan tartibga solish vositasi sifatida yalpi talabni boshqarish siyosatini taklif qilmoqdalar. Sanoat siyosati tarafdorlari davlatga iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish uchun tarmoq tarkibini shakllantirishda faol rol o'ynaydi.

Shuningdek, juda uzoq vaqt davomida iqtisodiy dinamikani global tarixiy nuqtai nazardan ko'rib chiqadigan iqtisodiy nazariyalar mavjud. IN k. Marks tomonidan davriylashtirishning shakllanish nazariyasi ijtimoiy rivojlanish ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab chiqarish munosabatlari o'rtasidagi tobora kuchayib borayotgan qarama-qarshiliklar natijasida yuzaga keladigan ijtimoiy-iqtisodiy shakllanishlarning (ibtidoiy kommunal, quldorlik, feodal, kapitalistik va kommunistik) ketma-ket o'zgarishi sifatida qaraladi. IN w. Rostow tomonidan o'sish bosqichi nazariyasi jamiyatning iqtisodiy rivojlanishi jarayoni besh bosqichga bo'linadi, ular orasidagi farqlar, birinchi navbatda, texnologiyalarning rivojlanish darajasi, to'planish tezligi va iste'mol darajasi - an'anaviy jamiyat, uchib ketish, tushish uchun shart-sharoitlar yaratish, etuklikka erishish yo'li, yuqori ommaviy iste'mol bosqichida namoyon bo'ladi. Keyinchalik, ushbu model oltinchi bosqich - hayot sifatini izlash bosqichi bilan to'ldirildi.