Факультети нефт – газни қайта ишлаш

 
 
 
22.§.Агрессив тупроқларни аниқлаш 
Режа: 
1)
 
Ер тупроғининг агрессивлигини аниқлаш усулллари. 
2)
 
Ер тупроқлари ва уларда металларнинг коррозияланиш шартлари. 
3)
 
Тупроқ коррозиясига таъсир этувчи омиллар. 
 
Ер тупроғининг агрессивлигини аниқлаш усулллари 
 
Ер тупроқлари ва уларда металларнинг коррозияланиш шартлари 
Ер тупроғининг қалинлиги асосан 2 м атрофида бўлиб, айрим жойларда, 
унинг кўрсаткичи 5 – 7 м га тенг бўлади. Тупроқ таркибининг тахминан 20 
фоизини органик қолдиқлар, 80 фоизини минерал қолдиқлар ташкил қилади. 
Унинг таркибида намлик ва тузларнинг бўлиши, металлар учун электролит 
шароити яратади ва бу муҳитда ер ости металл қурилмалари электрокимёвий 
коррозия механизми асосида коррозияланадилар. Металл қурилмаларининг 
(қувур ва резервуарлар) тупроқ шароитида корозияланиши учун қуйидаги 
шартлар бажарилиши керак. 
 
К
 
К
П
mac

=



=
−


76
,
8
1000
365
24

---

1. Электрод потенциал кўрсаткичи билан фарқ қилувчи икки металлнинг 
бўлиши. 
Қувур ва резервуарлар учун ишлатиладиган пўлат таркиби бир жинсли 
бўлмай, унинг таркибида бошқа металларни қолдиқлари бўлади. Бу қолдиқлар 
пўлат ҳажми бўйича бир хил тарқалмаганлиги сабабли, ундан ясалган ер ости 
қурилмаларини юзасида гальваник жуфтлар ҳосил бўлади, яъни биринчи шарт 
бажарилади. 
2. Электролитнинг бўлиши. Тупроқ таркибида намлик ва минерал 
тузларнинг бўлиши, иккинчи шартни ҳам, бажарилишининг содир этади. 
3. Ташқи занжирнинг бўлиши. Ер ости пўлат қурилмаларининг ташқи 
юзасида ҳосил бўлган гальваник элементларнинг анод бўлимидаги 
электронлар катод бўлимига оқиб ўтиши, металл қўрилмаси орқали содир 
бўлади, яъни қурилманинг ўзи ташқи занжир вазифасини бажаради. Шундай 
қилиб, учинчи шарт ҳам амалда бажарилади. 
Юқорида келтирилган учта шартдан биронтаси бажарилмаса, металлнинг 
ер ости коррозияси содир бўлмайди.