Факультетда мавжуд таълим йыналишлари ва мутахассисликлар

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining turlari. Disproporsiyalanish.

• Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini 3 guruhga bo‘lish mumkin.
• 1. Atomlararo yoki molekulalararo boradigan oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Bunday reaksiyalarda elektronlarning almashinishi atomlar, molekulalar yoki ionlar o‘rtasida boradi, masalan:
• 0 +5 +2 +2
• 3Cu + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O.
•   2. Ichki molekulyar oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari. Bunday reaksiyalar jumlasiga bitta molekuladagi turli atomlarning oksidlanish darajasi o‘zgarishi bilan boradigan reaksiyalar kiradi. Bunda musbat oksidlanish darajasi kattaroq bo‘lgan atom, oksidlanish darajasi kichikroq bo‘lgan atomni oksidlaydi, masalan:
• +5 -2 +3 0
• 2NaNO3 = NaNO2 + O2;
• -3 +6 0 +3
• (NH4)2Cr2O7 = N2 + Cr2O3 + 4H2O.
• 3. O‘z-o‘zidan oksidlanish, o‘z-o‘zidan qaytarilish (disproporsiyalanish) reaksiyalari. Bunday reaksiyalarda bitta element atomlari yoki ionlarining oksidlanish darajasi bir vaqtning o‘zida ortadi va kamayadi. Bunda boshlang‘ich modda turli xil birikmalarni hosil qiladi, ulardan birida atomlarning oksidlanish darajasi yuqori, ikkinchisida esa past bo‘ladi. Bunday reaksiyalar molekulasida oraliq oksidlanish darajasiga ega bo‘lgan atomlar mavjud bo‘lgan moddalarda sodir bo‘ladi:
• +6 +7 +4
• 3K2MnO4 + 2H2O = 2KMnO4 + MnO2 + 4KOH
• +1 +5
• 3NaClO = 2NaCl + NaClO3.