1.Nobel mukofoti Alfred Nobel tasviri tushirilgan oltin medal, diplom va miq-dori Nobel jamgʻarmasidagi daromadga bogʻliq (odatda, 30 mingdan 70 ming dollargacha) boʻlgan mablagʻdan iborat. Alfred Nobelning vasiyatiga koʻra, Nobel mukofotini berish vazifasi Stokgolmdagi Qirollik FA ga (fizika, kimyo, iqtisod fanlari boʻyicha), Stokgolmdagi Qirollik tibbiyot-jarroxlik institutiga (fiziologiya yoki tibbiyot boʻyicha) va Stokgolmdagi Shvetsiya akademiya-1 siga (badiiy asarlar boʻyicha) topshi-rilgan. Tinchlikni mustahkamlash 4 yoʻlida koʻrsatilgan faoliyat uchun 1 Nobel mukofotini Norvegiya parlamentining Nobel komiteti aʼzolari beradi. Tinchlik mukofotidan tashqari hamma mukofotlar faqat individual tarzda beriladi. Vafot etganlarga Nobel mukofoti berilmaydi. Nobel mukofotini topshirish tantanasi Stokgolm va Osloda Alfred Nobel vafot etgan kun (10 dekabr) da oʻtkaziladi. Birinchi mukofot 1901 yil topshi-rilgan. Nobel mukofotini 1901—2003 yilda 565 kishi olgan.
2. Odatda adabiyot yo`nalishida Nobel mukofoti olganlar biror bir jamiyatdagi juda qiyin muammoga dahldor yoki kitobxonlarning o`z kitobi orqali kata e`tiboriga tushgan inson sazavor bo`lishi mumkin, bu yo`nalishda mukofotni qo`lga kiritish qiyin bo`lganligi bois, mukofotni tpshirish va bunga loyiq yozuvchini tanlash , toppish taxminan bir yilcha vaqt olishi mumkin.
Faktlarga yuzlanadigan bo`lsak, bu mukofotni shu paytgacha 113 ta yozuvchi qo`lga kiritgan
3.Nobel mukofotlari - har yili buyuk ishlar uchun beriladigan xalqaro mukofot. Taʼsis etuvchisi A. B. Nobelning (k,. Nobellar) vasiyatiga koʻra, undan keyin qolgan mablagʻ asosida Nobel jamgʻarmasi tashkil etildi; shu jamgʻarmaga har yili kelib tushadigan daromad 5 qismga teng boʻlinib, irqi, millati, jinsi va dinidan qatʼi nazar,: fizika, kimyo, fiziologiya yoki tibbiyot sohasidagi kashfiyotlar, badiiy asarlar, xalqlar doʻstligi va tinchlikni mustahkamlash yoʻlida koʻrsatilgan faoliyat uchun beriladi (1968 yilda Shvetsiya davlat banki oʻzining 300 yilligi munosabati bilan iqtisod fanlari sohasidagi yutuqlar uchun beriladigan qoʻshimcha Nobel mukofotini taʼsis etgan).mAlfred Nobelning vasiyatiga koʻra, moddiy tarafdan quvvatlanib, 1895-yilda tadbiq etilgan quyidagi besh yoʻnalish boʻyicha mukofotlar mavjud:
fizika boʻyicha Nobel mukofoti,
kimyo boʻyicha Nobel mukofoti,
fiziologiya va tibbiyot boʻyicha Nobel mukofoti,
adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti,
jahonda tinchlik oʻrnatish ishlari boʻyicha harakatlar uchun (Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti).
iqtisodiyot boʻyicha Nobel mukofoti ham berila boshladi. (1969-yildan boshlab)
Hozirgi vaqtda Nobel mukofotining qiymati 10 mln shved kronasi (1,3 mln $ atrofida)ga teng.
4. Bu yilgi Nobel mukofot sohibi, millati Yapon lekin o`zi Buyuk Britaniyada tug`ilib o`sgan va hozirda Kaliforniya Universitetida dars beruvchi olim, yozuvchi va drammaturg bo`lmish-Ishiguro, o`zining “Dafn etilgan Gigant” asari orqali juda ko`pchilikning e`tiboriga tusha oldi va shu asar unga Nobel mukofotini olib keldi. U bu asarni yozish uchun Angilya tarixiga oid juda ko`plab ma`lumotlar to`plaid, oddiy xalqdan so`radi va qolgan asar qismlarini o`zining tasavvuridan kelib chiqib yozdi. Asar sarlavhasiga kelsak, uni topishda unga o`z rafiqasi yordam bergan. Asar to`laligacha Britaniay tarixiga oid bo`lib, aynan tarixning –“The Dark Ages”-(qora davrlar) deb atalgan qismini yoritib berishga harakat qiladi.
5. Pamuk o`zining “Oq qasr” nomli asari uchun Nobel mukofotini qo`lga kiritgan. Bu asar asosan xranologik ketma-ketlikda bir oilaning uch avlod vakillari haqidadir
Buyuk Britaniyaning yetakchi dramaturgi Garold Pinter payshanba kuni 2005-yilgi Nobel adabiyoti mukofotiga sazovor bo'ldi. "O'zining o'yinlarida kundalik shafqatsizlik ostida jarlikni ochib beradigan va zulmning yopiq xonalariga kirishga majbur qiladigan" Pinter urushdan keyingi Britaniyadagi dramaturgiyaning eng taniqli vakili, dedi hakamlar hay'ati. Laureat "teatrni o'zining asosiy elementlariga qaytardi: yopiq maydon va odamlar bir-birlariga rahm-shafqat ko'rsatadigan va o'zlarini qiynab qo'yadigan oldindan aytib bo'lmaydigan dialog". U hattoki dramada ma'lum bir atmosfera va muhitni tasvirlash uchun ishlatiladigan "Pinteresk" sifatlovchisiga ham ega
Do'stlaringiz bilan baham: |