|
Муҳокама учун саволлар
1. Ходимлар ва таш килот ўртасидаги ўзаро муносабатлар-
н и н г турлари , кўри н и ш л ари . усуллари, ти зи м л ари
ҳақида тушунча беринг.
2. Нима учун ташкилотда ходимлар ҳаракатини мувофиқ-
лаш тириш талаб қилинади?
3. Ходим ва таш килотнинг ўзаро таъсир этиш ини англаш
нималардан иборат?
4. К иш и ва таш килотли қамров ўзаро таъсир этиш андо
засин и тушунтиринг?
5. Т аш килотга янги келган ки ш и нин г м увафф ақиятли
иш лаб кетиш шарти нималарда ифодаланиш и мумкин?
6. Н има учун киш ини ишга қабул қилипади?
290
www.ziyouz.com kutubxonasi
7
К иш иларнинг турли тавсифда бўлгапларини ҳисобга
олган ҳолда уларни шахе қилиб стиштириш нималар-
ни талаб қилади?
8. И нсон нин г идрок қилиш ига таъриф беринг
9. Таш килотдаги м е\н а т ресурсларини бош қариш да таш
ки лот раҳбари нип г асосий вазиф алари пим алардан
иборат?
10. Ташкилотда меҳнат ресурслари (жамоаси)ни му\им бош-
қариш йўналиш ларига нималар кириш и мумкин?
И . Меҳнат ж амоасини бош қариш да асосий эътибор мақ-
садларнинг натижаларига ва ўзаро келиш илишига қара-
тилиш и нима бериш и мумкин?
2 2 - б о б
САМАРАЛИ БОШҚАРИШ ВА ИШЛАБ
ЧИҚАРИШ САМАРАДОРЛИГИНИНГ
УМУМИЙ ЎСИШИНИ ТАЬМИНЛАШ
22Л. Ишлаб чиқаришни бошқаришда ташкилотнинг
ишлаб чиқариш фаолиятлари тизимини тузиш
Ҳар бир ташкилот ташқи муҳит учун муайян қий-
матга эга бўлган бирор нарса (маҳсулот, иш, хизмат
кўрсатиш) ишлаб чиқариши керак. Халқаро рақобат-
нинг ўсиши ва технологиянинг жадаллаши таш ки
лотларнинг барча ишлаб чиқариш бўлинмаларини,
маҳсулот чиқаришга ва хизмат кўрсатишга масъули-
ятли киш иларни бошқариш масалаларига янгича
қарашга мажбур қилди.
Ташкилотларнинг ишлаб чиқариш фаолиятлари
(операция)ни бошқаришга тизимли ёндашиш нима
эканлигини тушуниш учун қуйидаги атамалар ва ту-
шунчаларни билиш керак: операцияли вазифа, опе
рацияли тизим, ташкилотларни бошқаришнинг мо-
ҳияти, операцияли тизимнинг тоифалари, операция
ли вазифа билан ташкилотнинг бошқа вазифалари
орасидаги боғлиқлик, бош ишлаб чиқариш ва фир
ма, рақобатлаша олиш қобилияти, ишлаб чиқариш
соҳасида бош ечимлар, халқаро бозор шароитида
ишлаб чиқаришнинг бош йўналиши.
291
www.ziyouz.com kutubxonasi
Таш килотда операцияли вазифа ўзига шундай
ҳаракатларни қамраб оладики, оқибатда ташқи таш
килотларга етказиб бериладиган маҳсулотлар ишлаб
чиқарилади ва хизматлар бажарилади. Операциянинг
вазифалари барча ташкилотларда ҳам бўлиб, бошқа-
ча ҳолатда бўлишлари мумкин эмас. Агар «ишлаб чи-
қариш» маҳсулотлар чиқаришни ва хом ашёни қайта
ишлашни тушунилса, «операция» деганда кенгроқ,
яъни «ишлаб чиқариш» ва плюс хизмат кўрсатиш ту-
шунилади.
Ташкилотда ишлаб чиқариш фаолиятининг тўла
тизими операцияли тизим дейилади, у 41-чизмада
келтирилган.
Таш қи муҳитдан
ахборот
Т изим нинг ҳола-
ти ҳақида ахборот
Режалаш тириш
ва назорат
қилиш тизим -
чалари
Ички муҳитдан
ахборот
Режалар, ечимлар,
ўзаро таъсирини
тўғриловчилар
Киришда
М еҳнат
М атериаллар
Сармоя
Ахборот
Э нергия
Қайта иш ланади-
ган тизимчалар
Таъминлаш
тизимчалари
Чиқиш да
Маҳсулотлар
Х измат кўр-
сатишлар
4 1-чизма. О перацияли тизим
Чизмадан кўриниб турибдики, ташкилотдаги опе
рацияли тизим қ а й р ишланадиган тизимчалар, таъ
минлаш тизимчалари, режалаштириш ва назорат ти-
зимчаларидан ташкил топган. Операцияли тизимнинг
асосий мақсади муайян истеъмолчилардаги эҳтиёж-
ларни қондириш учун маҳсулот ишлаб чиқаришда
ёки хизмат кўрсатишда ифодаланади.
292
www.ziyouz.com kutubxonasi
Ташкилотларни бошқаришнинг моҳиятига кўпсон-
ли операцияли менежерларнинг мажбуриятлари ки
ради ва уларни учта асосий гуруҳларга бўлиш мум
кин:
— ташкилотнинг операцияли фаолиятининг бош
йўналишларининг ишланмаси ва қўлланмаси;
— ишлаб чиқариш жараёнининг ишланмаси, иш
лаб чиқариш қувватларининг жойланиши ҳақида
ечим, корхонани лойиҳалаш, маҳсулотни лойиҳалаш.
ишларнинг бажарилишида стандартлар ва меъёрларни
қўллаш;
— тизимнинг жорий ишлашини режалаштириш
ва назорат қилиш.
Операцияларни бошқарувчи катта ҳажмдаги ах
боротлар билан иш кўришга тўғри келади. У тах^ил
қилиш фикрларига эга бўлиши, янги технологиялар-
ни ҳис қилабилиш ва баҳолай олиш қобилияти бор
бўлиши керак. Барча операцияли тизимнинг муваф-
фақияти ва мағлубиятини одамлар ҳал қиладилар.
Шундай қилиб, операцияларни бошқарувчи таҳлил
қилиш соҳасида, системотехника, технология \амда
хулқий ва ижтимоий фанлар бўйича билим ва маҳо-
рат (малака)га эга бўлиб, уларнинг турларини кенг
қўллай билиши керак.
Операцияли тизимларни ҳар хил усуллар билан
тоифалаш мумкин. 7-жадвалда ресурсларни чиқариш
хусусиятига ва қайта иш ланиш ж араёнларининг
қўлланиш турига асосланган икки ўлчамли тоифа
келтирилган.
Ташкилотнинг ишлаб чиқариш фаолиятидаги ва
зифаси ва қатор бошқа вазифалар орасида ўта муҳим
ва ишчи муносабатлар мавжуд. Ташкилот фаолияти
ни оптималлаштириш учун ушбу муносабатлардаги
самарали бошқаришни таьминлаш зарур.
Муҳандислик вазифа ишлаб чиқаришдан буюм-
ларнинг конструкцияси билан боғлиқ бўлган муам-
молар бўйича жавоб маълумотини олиши керак.
293
www.ziyouz.com kutubxonasi
Операцияли тизимларнинг тоифалари
Do'stlaringiz bilan baham: |
