Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Тухумдон ўсмалари таснифи
Тухум дон инг чин ўсмасини «кистома», ретенцион тарки б то п ган и н и
эса «киста» деган термин билан ю ритилади (53-расм).
а) 
Ретенцион (орқага қайтадиган) секрет тутилиб қолиши бўлиб, бу ўсма- 
симон кисталар тўқим алар парчаланиш и натижасида пайдо бўлган бўшлиқ- 
да суюкужк тўпланиш и туфайли рўй беради ва 34% ҳолларда учрайдиДБла- 
стоматозли эмас, пролиф ерацияланувчи эмас, ўсмасимон). Бундай ўсмаси- 
мон катталаш ган бўш лиқлар ялли ғлан иш и, \а й з ци клин и бузиш и, тухумдон 
эндометриозлари(10%) ва бош қа касалликлар ривож ланиш ига олиб келиш и 
мум кин. Ш унга кўра ф олликуляр киста (75%), сариқ тана кистаси (5%), ту- 
боовариал, параовариал (10%), Гартнер йўли, қин кистаси ва эндометриоэ 
кисталари (тухумдонда) учрайди. Ф олликуляр кисталар кўп инча миома 
бўлганда, кломифен дори қуллагандан кейин, лютеин кисталар эса елбўгоз 
ва хорионэпителиомада учрайди. Ф олликуллар эримай, сари қ тана орқага 
қайтм айди, яьни шу жараён тўхтаб қолиш и туфайли ҳайз ц и к л и н и н г издан 
чиқи ш и кузатилади. Бу кисталар ш акли ж иҳатидан юмалоқ, айланаси 6-8 см 
дан ош м айди ва кўпинча к л и н и к белгиларсиз кечади. Камдан-кам ҳолларда 
уш лаб турувчи кисталар оёқчалар буралиш и туфайли ўткир қорин белгилари 
кузатилади. Ретенцион кисталар одатда консерватив усулда даволанади (ял-
139

---

лиғланиш жараёнига қарш и препаратлар,иммунокорректорлар).
б) Бластоматоз ки стом алар чин ўсмалар бўлиб, 66% ни таш кил қилади. 
ўсмалар ўсиш и тўқи м ал ар п роли ф ерац и яси , б ў ш л и қ л ар н и н г сую қлик 
билан тўлиш и туф айли кузатилади.
Тухумдон ўсм алари н и н г турли -тум ан тўқим ал ард ан ўсиш и бўйича 
—эп и тели ал, бирикти рувчи тўқи м ад ан тузилган, тератоид ва гормонал 
ўсмаларга бўлинади. Ч ин ўсмалар яна хавф сиз ва хавф ли ўсмаларга 
бўлинади.
Х авф сиз ўсмалар тухум дон таш қарисига 
ч и қм ай
ўсиб боради. 
Х авф ли ўсмалар ҳуж ай р ал ар н и н г ати п и к бўлиш и, т ў қ и м ас и н и н г кам 
д и ф ф ер ен ц и ал л аш ган и , тез ўсиш и, атрофдаги тўқим аларга тез ўсиб кира 
оладиган л и м ф а тугунлари ҳамда олисдаги аъзоларга метастазлар бера 
олади ган бўлиш и билан ф арқлан ади . К л и н и к ад а И .С .К раевская (1960) 
том онидан т акл и ф қи л и н ган тасн иф и кенг қўллани б келин м оқда
Тухумдон ўсм аси н и н г ўсиш характери асосан ўсм анин г тузилиш ига 
боғлиқ. Х авф сиз ўсмалар, м асалан , ф ибромалар, дерм оидлар одатда секин 
ўсиб, кам дан кам ҳолларда катталаш ади , ҳолбуки хавф ли ўсмалар ғоятда 
тез ўсади, капсула билан ўралади ва қорин б ўш л и ғи н и н г бош идан оёғигача 
тарқалади (д и ссем и н ац и я). Т ухум дон нин г хавф сиз ўсм аларидан тухумдон 
эп ители ал ки стом алари к ў п р о қ
70% учрайди, булар ч инакам хавфли 
ўсмаларга ай лан и ш и м ум ки н (м ал и гн и зац и я). С ероз оддий кистом алар 
эн г кўп уч рай ди ган тухумдон ўсмаларидан бири ҳисобланади(54 расм).