Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

Маърифат муайян мақсад йўлида инсон камолотини ўзига бўйсундира 
олади. Маърифат – инсон камолоти ирсий дастуридаги “бўш жойлар”ни тўл-
дириш деганидир. Тўғри ташкил этилган маърифатнинг муҳим вазифаларидан 
бири одамнинг қизиқишлари ва истеъдодини аниқлаш, унинг ўзига хос хусу-
сиятлари, қобилияти ва ички имкониятларига мувофиқ баркамол шахснинг 
камол топишини таъминлашдан иборатдир.
Маърифат шахс камолотига таъсир кўрсатар экан, айни пайтда унинг ўзи 
ҳам шахс камолотига боғлиқ бўлади, яъни у ҳамиша шахс камолотида эри-
шилган даражага таяниб иш кўради (2.4-расм). 
Маърифат самарадорлиги одамнинг ирсият ва муҳит билан шартланган 
маърифий (педагогик) таъсирларни ўзлаштириб олишга тайёргарлик даражаси 
билан аниқланади. Одамлар маърифатга турлича берилади, кишиларнинг ўза- 

---

60 
Шахс камолотини ҳаракатга келтирувчи омиллар: 
Ирсият –
ота-онадан болага муайян 
сифатлар, табиий ва физиологик 
хусусиятлар,организм 
ривожланишидаги меъёрдан 
четга чиқишлар ва айрим ирсий 
касалликларга мойилликлар 
ўтади. 
Муҳит 
–
шахс камолоти кечадиган ва 
унга таъсир этувчи ташқи шарт-
шароитлар мажмуи.
Табиий (табиат), ижтимоий 
(жамият), яқин (уй, маҳалла) ва 
узоқ (ижтимоий тузум, моддий 
шарт-шароитлар, ишлаб 
чиқариш ва ҳ.к.) муҳит. 
Маърифат 
- 
(таълим + тарбия = маданият)
ирсият ва муҳитнинг шахсга 
кўрсатадиган таъсирини тартибга солади, 
шахс камолотини ўзига бўйсундиради.
 
Маърифат - инсон табиатини 
ўзгартиришга қодир ягона восита,