Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

1970-1991 йиллар орасида умумий ўрта таълимга асосий эътибор қара-
тилган. 1970 йиллар ўрталарида Ўзбекистонда 9670 дан ортиқ умутаълим мак-
таби фаолият кўрсатган, мактаблар учун ҳар йили ўртача 20 минг нафар педа-
гог кадр тайёрланган, бироқ бу даврда таълим муассасаларида етук шахсни 
камол топтиришнинг дидактик тамойиллари бузила бошлаган. Социализм 
жамияти инқироз сари юз тутганлиги сабабли, 1984 йилда бошланган мактаб 
ислоҳотига қарамасдан, таълим-тарбия тизимида жиддий чекинишлар содир 
бўлган, ҳунар-техника таълими ва педагогика фанида расмиятчилик, юзаки-
чилик иллатлари пайдо бўлган. Натижа шўролар тузуми нурашга олиб келд-
ики, бу давр тургунлик даври деб аталган. 
Совет педагогикасидаги таълим ва тарбия тизими барча одамлар бир хил 
қобилият, дунёқараш ва эҳтиёжга эга, деган тамойилга асосланиб, шахс камо-
лотида ирсият ва муҳитнинг тутган ўрнига этарли эътибор берилмаган, тарбия 
орқали ҳаммани комил инсон қилиб шакллантириш мумкин, деб ҳисобланган. 
Ҳатто дидактиканинг оддий тамойилларига ҳам амал қилинмаган, масалан, 
бир синфда 40 ва ундан ошиқ ўқувчини ўқитишга ҳаракат қилинган. Натижада 
дарслар сифати кескин пасайган, ёш авлод эса «мактабга бориб келувчилар»га 
ва билими, кўникма ва малакаси паст битирувчилар тоифасига айлана борган. 
Охир-оқибатда, совет мамлакати ва таълим-тарбия тизими бўҳронга учраб, 
парчаланиб кетди ва улар ўрнида янги миллий мустақил давлатлар вужудга 

---

398 
келди. Мустақил давлатларда эса миллий мактаб ва педагогикага асосланган 
янги таълим-тарбия тизими зудлик билан яратила бошланган. 
19.4. Мустақил Ўзбекистонда таълим ва тарбия 
Мустақиллик эълон қилинган (1991 йил 1 сентябрь) дастлабки йиллар-
даноқ Ўзбекистон Ҳукумати таълимга устивор соҳа сифатида эътибор бериб 
келмоқда. Ўзбекистон Республикасининг таълим соҳасида аниқ ва равшан
давлат сиёсати мавжуд бўлиб, у инсонпарварлик ва демократик тамойилларга 
асосланган ҳамда ҳар бир фуқаронинг билим олиш ҳуқуқи таъминланган. 
Мустақил Ўзбекистонда таълим ва тарбия тизими тубдан ислоҳ қилинган. 
Шу мақсадда 1997 йилда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1Х 
сессиясида “Таълим тўғрисида” ва “Кадрларни тайёрлаш миллий дастури тўғ-
рисида” Қонунлар кенг муҳокама қилиниб, тасдиқланган. 
Мамлакатимизда мустақилликнинг биринчи йилларидан бошлаб таълим 
соҳасида эски ёндашувлардан бутунлай воз кечилиб, янгича тамойилларга, 
миллий қадрият ва анъаналаримизга, илғор жаҳон тажрибасига асосланиб, 
ҳаётимизни тубдан янгилаш, узоқ ва давомли мақсадларимизни амалга оши-
риш учун таълим ва тарбия соҳасига устувор аҳамият қаратилиб, бор куч ва 
имкониятлар шу йўлда сафарбар этилиб келинмоқда.