F. I. Salomova, L. K. Abdukadirova, X. A. Sadullayeva, S. A. Sharipova mutaxassislikka kirish

4.4. Suvning fizikaviy va organoleptik xossalarini aniqlash 
      
Suvning fizikaviy xossalariga uning harorati va tiniqligi kiradi. Suv 
harorati termometrlar yordamida bevosita namuna olish vaqtida aniq-
lanib, kuzatuv xatiga yoziladi. Ichimlik suvining harorati 7-12
o
C bo‘lishi 
kerak. 
       Suvning loyqaligi uning tarkibidagi muallaq moddalarning miq-
doriga bog‘liq va mg/l  da ifodalanadi. Davlat Standarti 950-2011 
bo‘yicha loyqalik - 1,5 mg/l dan oshmasligi kerak. Agar bundan oshsa, 

---

171 
 
suvning tiniqligi pasayadi, shuning uchun suvning loyqaligi haqida ti-
niqlik ko‘rsatkichi bilan baholanadi.  
Suvning tiniqligi - bu tubi tiniq bo‘lgan silindrga solingan suv bo‘-
lib, uning tagiga qo‘yilgan shriftni o‘qish mumkin bo‘lgan suv ustu-
nining balandligidir (bosmada aniq yozilgan harflar yoki sonlar). 
       Suvning tiniqligini aniqlash uchun tekshiriluchii suv  maxsus silindr 
(maxsus suv to‘kish jo‘mragi bo‘lgan Snellen silindri)ga suv solinadi.  
Silindri tubiga 2,5-4 sm masofada shrift qo‘yiladi va silindr yuqorisidan 
suv ustuni orqali shriftni o‘qiladi. Agar harf yoki raqamlar o‘qilmasa 
jo‘mrak orqali harflar ko‘ringuncha suv to‘kiladi. Chizg‘ich yordamida 
silindrdagi suv ustuni o‘lchanadi va bu suvning tiniqligi bo‘ladi. Sifatli 
ichimlik suvi uchun suvning tiniqligi 30  santimetrdan kam bo‘lmasligi 
kerak. 
Suvning  hidi    20
o
C  da, zaruriyat bo‘lsa  -  60
o
C  da aniqlanadi. Suv 
hidini aniqlash uchun og‘zi zich yopiladigan kolbaning 2/3 hajmi suv 
bilan to‘ldiriladi, jadal chayqatiladi va idish og‘zini ochib hidlanadi. 
Hidni sifati va tabiati aniqlanishi zarur. Sifati so‘z orqali va miqdori 
ballarda baholanadi. 1 ball –  juda kuchsiz hid, 2 ball –  uni  hamma 
sezavermaydi, kuchsiz hid, 3 ball – sezilarli, 4 ball – kuchli, 5 ball – juda 
kuchli hid.  Ichimlik suvi uchun hidi 2 ball belgilangan.    
Hidning sifati qanday  hid ekanligiga bog‘liq, masalan, balchiq, 
baliq,  kimyoviy moddalar hidi va b. 
       Suvning ta’mi faqat suvning sifatiga shubha tug‘ilmaganda  ichib 
ko‘rish orqali baholashga ruxsat etiladi. Buning uchun bir xo‘plam suvni 
og‘izga olib, 2-3 sek.  davomida ushlab turiladi va tuflab tashlanadi. 
Suvning ta’mi ham  hidi kabi sifati (achchiq, shirin, nordon va h.k.) va 
miqdori bo‘yicha ballarda baholanadi. Ta’mi ichimlik suvi uchun 2 ball. 
      Suvning rangliligi graduslarda ifodalanib, tekshiriluvchi suvni rangi 
bo‘yicha rangli shkalaga taqqoslash orqali baholanadi. Davlat  Standarti 
bo‘yicha 20
o
  C  dan oshmasligi lozim. Toza suv va bizning respublika-
mizdagi suv tarqatish tarmoqlaridagi suv rangsiz hisoblanadi (Ukraina 
va Rossiya davlatlariga taqqoslaganda), chunki bizdagi suv tarkibida 
gumus ya’ni organik  chirindi izlari deyarli yo‘q. Suvda qandaydir rang 
paydo bo‘lsa, uning ifloslanishidan dalolat beradi. Shuning uchun 
suvning rangini aniqlash uchun toza probirkaga tekshiriluvchi suv 
namunasi solinadi va shu miqdordagi distillangan suv bilan taqqoslanadi 
(oq fonda yuqoridan pastga qarash orqali). 
 

---

172