EZOP MASALLARINING MAVZU KO'LAMI VA BADIIYATI haQIDA YOZING
|
Ezop (mil. av. 6-asr) – yunon masalchisi. Rivoyatlarga qaraganda, Ezop frigiyalik qul bo'lib, so'ng ozod qilingan. Lidiya shohi Krez saroyida xizmatda bo'lgan, Delfada o'ldirilgan. Antik davrda ma'lum bo'lgan deyarli barchа masallarning syujeti Ezopniki deb hisoblangan. Ular miloddan avvalgi 4-3 asrlardan boshlab to'plangan va «Ezop masallari» kitobiga kiritilgan. Milodiy 10-15-asrlardagi qoʻlyozmalarda 300 dan ortiq shunday masal saqlanib qolgan. Ezop masallari g'oyaviy jihatdan tushkunlik va umidsizlik ruhida yozilgan, personajlari (asosan, hayvonlar) o'ta shartli, voqealar ixcham bayon qilingan; tili sodda, jonli tilga yaqin. Ezop masallari syujeti Yevropa masalchiligi syujetining asosini tashkil etgan.
|
EZOP MASALLARI VA"KALILA VA DIMNA" ASARINING O'XShaSh VA FARQLI JIhaTLARI NIMALARDAN IBORAT?
|
Har ikkala asar ham ko'p jihatdan bir biriga oxshashdir. Jumladan:
1. Kompozitsion tuzlishi eposlardagi labi kirish, tugun, kulminatsiya va yechimdan iborat.
2. Sujet voqealar
3. Personaj- yaxshi va yomon qahramonlar va ularga majoziy Mano yuklanishi
4. G'oya - ezgulik g'olibi bo'lishi
|
."KALILA VA DIMNA" ASARINING G'OYAVIY VA BADIIY
XUSUSIYATLARI NIMALARDAN IBORAT?
|
O„zbek adabiyotiga «Panchatantra» birinchi bor o„zining arabcha varianti«Kalila va Dimna» asarining tarjimasi orqali kirib kelgan. «Panchatantra»ning o„zi esa I. Gofurov tomonidan 1993 yilda birinchi borhindi tilidan o„zbek tiliga o„girib chot ettirilgan.Hind adabiy an‟anasi bu asarni «siyosat darsi kitobi» deb ham ataydi. Bu haqda hatto rivoyat ham mavjud. Unga ko„ra aqlli va donishmandVishnusharman axmoq shahzodalarni hayot saboqlariga, siyosatga, davlatniva xalqni boshkarish siyosatiga o„rgatish maqsadida ushbu masalni yozganekan. Bu asar ham an‟anaviy qoliplash (ramkalash), ya‟ni hikoya ichidahikoya tarzida yozilgan.
|
Masal janrining o'ziga xos jihatlari va imkoniyatlari haqida nimalarni bilasiz?
|
Masal shunday xalq donoligi, aforizmlarga o'ralgan, qisqa ibratli hikoyalar. Masal janri abadiy va hali ham talabga ega. Mualliflar N.Bologova, M.Nadzhemi, D.Davydov ushbu masalni o'rganib, nafaqat ushbu janrning o'ziga xos xususiyatlarini, balki vaqt o'tishi bilan qanday rivojlanib borishini ham qayd etadilar. Masalga qiziqish susaymaydi va har bir muallif janr an'analaridan foydalangan holda yangilik yaratuvchi sifatida harakat qilib, yangi narsalarni olib keladi. Zamonaviy masalning farqlari, unda hech qanday ibrat va ko'rsatma yo'qligi bilan ham qayd etilgan. Bu tayyor javob bermaydi, balki taklif qilingan mavzu bo'yicha fikr yuritishga majbur qiladi. U beg'ubor, hazil va kinoya bilan odamga "hayotning buyuk qonunlarini" o'rgatadi, inson va tabiat hayotidagi muhim jarayonlar haqida qisqacha, ammo lo'nda qilib gapiradi.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |