Excelda funksiyalar bilan ishlash

Aim.uz

Excelda funksiyalar bilan ishlash
Funksiya — bu formulalarda qo’llaniladigan kiritib kuyilgan tayyor uskunalar qolipidir. Ular murakkab bo’lgan matematik va mantikiy amallarni bajaradi.
Funksiyalar quyidagi ishlarni bajarish imkonini beradi.
1. Formulalarni qisqartirish.
2. Formulalar bo’yicha boshqa qilib bo’lmaydigan xisob ishlarini bajarish.
3. Ayrim muxarrirlik masalalarini xal qilishni tezlashtirish.
Barcha formulalarda oddiy () kavslar ishlatiladi. Kavs ichidagi ma`lumotlar argumentlar deb ataladi. Funksiyalar qanday argumentlar ishlatilayotganligiga ko’ra bir-biridan farq qiladi. Funksiyaning turlariga qarab ular quyidagicha ishlatilishi mumkin:
— argumentsiz;
— bir argumentli;
— kayd kilingan cheklangan argumentlar soni bilan;
— noma`lum sondagi argumentlar soni bilan;
— shart bo’lmagan argumentlar bilan.
Funksiyada argumentlar ishlatilmasa xam, bo’sh kavslar kursatilishi lozim. Masalan, =RAND(). Agar funksiyada bittadan ortik argument ishlatilsa, ular orasiga nuktali vergul (;) qo’yiladi. Formulalarga funksiyani kiritishning ikkita usuli mavjud: klaviatura yordamida kulda kiritish va EXCEL dagi «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) piktogrammasi orqali kiritish.
Funksiyani kiritish usullaridan biri kulda klaviaturadan funksiya nomi va argumentlar ro’yxatini kiritishdan iborat. EXCEL funksiyani kiritishda uning nomidagi belgilarni yuqori registrga uzgartiradi, chunki formula va funksiyalarda kichiq xarflar ishlatish mumkin. Agar dastur kiritilgan matnni yuqori registrga uzgartirmagan bo’lsa, demak, u yozuvni funksiya deb qabul kilmagan, ya`ni funksiya noto’g’ri kiritilgan bo’ladi.
EXCELdagi «Master funksiy» (Funksiya ustasi) funk­siya va uning argumentini yarim avtomatik tartibda kiritishga imkon yaratadi.
«Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) ni kullash funk­siyaning yozilishi va uning xamma argumentlarini sintaktik to’g’ri tartibda kiritilishini ta`minlaydi. «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) ni ishga tushirish uchun standart uskunalar panelidagi

piktogrammasini sichqoncha ko’rsatkichi bilan tanlash lozim. «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) ikkita muloqot shaklidagi darchasiga ega. Kategoriyalar darchada 11 ta turli xil soxalarga tegishli bo’lgan funksiyalar kategoriyalari berilgan. Agar foydalanuvchining masxus funk­siyalari xam kullanilsa, bu kategoriyalar soni undan xam ko’p bo’lishi mumkin. Funksiyalar ro’yxatidagi kategoriyalardan biri tanlab olinsa, muloqot oynasida shu funksiya kategoriyasiga tegishli funksiyalarning ro’yxati chiqadi. Ruyxatlar darchasida funksiyalardan biri tanlab olinsa, argumentlar ro’yxati bilan foydalanish xakida qisqacha ma`lumot paydo bo’ladi. Bu quyidagi rasmda keltirilgan (8.9-rasm):

«Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) bilan ishlash xakida tavsiyanomalar
1. Agar tanlangan funksiya xakida qo’shimcha ma`lumot olmokchi bo’lsangiz, unda sichqoncha ko’rsatkichini «Spravka» (Ma`lumot) tugmasiga olib borib bosing.
2. Yangi funksiyani kiritishda «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) avtomatik ravishda qator boshiga «=» (teng) belgisini kuyadi.
3. «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) ni chaqirishda yacheyka bo’sh bo’lmasa, unda yacheykadagi ma`lumotlar uchirib tashlanadi.
4. «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) ni mavjud bo’lgan formulaga yangi funksiyani kiritishda kullash mumkin. Buning uchun formulani taxrirlashda funksiya kiritilishi kerak bo’lgan joyga kursorni qo’yish, keyin esa bu kiritishni amalga oshirish uchun «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi)ni ishga tushirish kerak.
Savol va topshiriqlar
1 . EXCEL da funksiya nima?
2. Funksiyalar qanday ishlarni bajarish imkonini beradi?
3. Funksiyalarni ishlatish usullari qanday?
4. «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) nima ish bajaradi?
5. «Master funksiy» (Funksiyalar ustasi) bilan funk­siyalar qanday kiritiladi?

Aim.uz