Европа полиция офиси (Европол) 1995 йил 26 июлдаги Европол конвенцияси

 

---

MANTIQIY SAVOLLAR:  

1.

 

Асосий  ҳуқуқлар  бўйича  Европа  Иттифоқи  Хартияси  ва  унинг 

юридик мақом.  

Asosiy  huquqlar  bo„yicha  Yevropa  Ittifoqi  Xartiya  muqaddima,  7  ta  bob  va  54 

moddadan  iborat.  Xartiyaning  muqaddimasi  Ittifoq  insoniy  qadr-qimmat,  ozodlik, 

tenglik  va  birodarlik  kabi  bo„linmas  va  umumbashariy  qadriyatlar  asosida  qurilganligi 

hamda  demokratiya  va  huquqiy  davlat  tamoyillari  asosida  tashkil  topganligini 

taʼkidlaydi. U  ijtimoiy,  ilmiy va texnologik taraqqiyot va jamiyat rivojlanishi asnosida 

inson huquqlari himoyasini yanada kuchaytirish maqsadini belgilaydi.  

Yevropa  Ittifoqi  uchun  qabul  qilingan  konstitutsiyaning  ahamiyati  nechog„lik 

muhim  ekanligini  biz  juda  yahshi  bilamiz.  Yevropa  Ittifoqi  Аsosiy  huquqlar 

xartiyasining Konstitutsiya loyihasidan joy oladi. Bu xartiyaning joy olishining o„ziyoq 

uning  mavqeyini  yanada  oshiradi.  Xartiya  endilikda  konstitutsiyaviy  mavqega  ega, 

biroq  uning  taqdiri,  ayni  paytda,  Konstitutsiya  taqdiri  bilan  bog„lab  qo„yildi.  Yaʼni, 

konstitutsiya  amalga  kirgan  paytdan  eʼtiboran  Xartiya  majburiy    yuridik  kuchga  ega 

bo„ladi. 2000 yil 7-11 dekabrda bo„lib o„tgan Nis Yevropa kengashida Asosiy Huquqlar 

bo„yicha  Xartiya  tantanali  ravishda  eʼlon  qilindi.  Xartiyaning  huquqiy  maqomi  Nis 

kengashida  ochiq  qoldirildi.  Uning  matni  aʼzo  davlatlar  tomonidan  ratifikatsiya 

jarayoniga  ham  topshirilmadi.  Endilikda,  Xartiya  yuridik  majburiy  kuchga  ega 

bo„lmog„i  uchun  taʼsis  shartnomalari  tizimidan  joy  olmog„i  lozim  edi.  Shu  bois,  Nis 

shartnomasida  “Ittifoq  kelajagiga  oid”  23-  deklaratsiyada  maxsus  eslatma  mavjud 

boʼlib, unda integratsiya jarayoniga oid 4 ta masala qatorida “Kyoln Yevropa kengashi 

xulosasiga muvofiq Nisda eʼlon qilingan Yevropa Ittifoqining Аsosiy huquqlar xartiyasi 

maqomi” masalasi o„z yechimini topishi kerakligi taʼkidlangan edi.   

Nis  kengashida  qabul  qilingan  Yevropa  Ittifoqining  Аsosiy  huquqlar  bo„yicha 

xartiyasi  Konstitutsiyaning  II  qismi  sifatida  Konstitutsiya  loyihasi  matnidan  joy  oldi. 

Shu tarzda uning yuridik maqomi to„la rasmiylashdi. Xartiyaga konstitutsiyaviy maqom 

berilishi, Yevropa Ittifoqi va hamjamiyatlari huquqiy tizimida inson huquqlariga asosiy 

eʼtibor  berilayotganligini  taʼkidlash  bilan  birga,  mazkur  tizimning  inson  huquqlarini 

himoya qilishga qaratilgan shartnomaviy zaxirasini to„la shakllantirdi.  

---

Xalqaro  huquqda  xalqaro  tashkilotlarning  yuridik  maqomi  markaziy  masalalardan 

biridir.  Buning  asosiy  sabablaridan  biri,  ular  xalqaro  huquqning  ikkilamchi  subʼektlari 

hisoblansa-da, bugungi xalqaro hayotda davlatlardan kam bo„lmagan ahamiyat kasb etib 

bormoqda.  Hatto,  o„zining  aʼzo  davlatlariga  yoki  uchinchi  davlatlar  yoxud 

tashkilotlarga  nisbatan  turli  shakldagi  sanktsiyalar  qo„llay  olish  vakolatlarini  ham 

o„zlashtirib  olganlar.  Аvvalo,  har  qanday  xalqaro  tashkilot  xalqaro  shartnoma  asosida 

tashkil topishi kerak.  

Xartiya  mazmunidan  kelib  chiqib  quyidagilarni  xulosa  qilish  mumkin:  Xartiya 

Yevropa  huquqi,  Yevropa  Ittifoqi  va  hamjamiyatlari  huquqi,  xalqaro  inson  huquqlari 

tizimida biror bir  yangilik tug„dirmaydi,  yaʼni  yangi  huquqiy  meʼyorlar kashf etmaydi, 

balki mavjud  huquqlarni  maʼlum  maʼnoda qayta  tasniflaydi,  xolos. Shu bilan Yevropa 

Ittifoqi  va  hamjamiyatlari  huquqi  tizimida  vujudga  kelgan  inson  huquqlari  katalogini 

rasmiylashtiradi.