Эътиқод дурдоналари: ислом шариатидаги асосий илмлар

Эътиқод дурдоналари: ИСЛОМ ШАРИАТИДАГИ АСОСИЙ ИЛМЛАР

Гўзал хулқлар деганда мусулмон кишининг динида тарғиб қилинган одобларни жамлаши ва уларга риоя қилиши тушунилади. Уламолар хулқни шундай таърифлашган: "Бандадаги мақталадиган ё ёмонланадиган белгилари орқали билиниб турадиган сифат хулқ деб аталади". Яъни хулқ яхши ёки ёмон бўлиши мумкин, унинг яхши ёки ёмонлиги ташқи аломатлари орқали билиниб туради. Хулқ икки турга бўлинади:

1. 
   Холқий яъни туғма хулқ;
   
2. 
   Касбий яъни кейинчалик ўзлаштириб олинадиган хулқ. Шунга кўра яхши хулқни ўзлаштиришга уриниш ва ёмон хулқли бўлишдан сақланиш комил мусулмоннинг белгиларидан саналади.
   

Мусулмон кишининг эътиқоди ва амалларида содиқ экани унинг гўзал хулқидан билиниб туради.
Амалий хукмлар ҳам, гўзал хулқлар ҳам эътиқодий ҳукмлардан келиб чиқади.
Ислом шариатидаги асосий илмлар
Уламолар Ислом шариатидаги асосий илмларни бешга тақсимлаганлар:
Ислом шариатидаги асосий илмлар
Қуръон Ҳадис Ақоид Фиқҳ Усулул фиқҳ илмлари илмлари илмлари илмлари илмлари
Куръон илмлари – Ислом шариатидаги хукмлар олинадиган асосий манба ҳақидаги илмлар;
Ҳадис илмлари – Ислом шариатидаги ҳукмлар олинадиган иккинчи манба ҳақидаги илмлар;
Ақоид илми – Ислом шариатидаги эътиқодий хукмлар ҳақидаги илм;
Фиқҳ илми – Ислом шариатидаги амалий хукмлар ҳақидаги илм;
Усулул фиқҳ илми – Ислом шариатидаги амалий ҳукмлар чиқариб олинадиган қоидалар ҳақидаги илм.
Ушбу илмлардан бошқа илмлар эса мазкур илмларнинг ичига кирувчи, уларнинг бир қисми бўлган илмлар ҳисобланади.
Ақоид илмининг турли асрларда машҳур бўлган номлари

1. 
   Фиқҳул акбар. Ушбу ном ақоид илмининг энг аввалги номларидан бўлиб, ҳижрий иккинчи асрнинг биринчи ярмида вужудга келган. Мазҳаббошимиз Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ[1] ақоид илми тўғрисида ёзган асарини "Фиқҳул акбар" деб номлаган. Ушбу асар таҳқиқларга кўра ақоид илми бўйича ёзилган дастлабки китоб ҳисобланади.
   
2.