Эстетика в структуре философского знания. Эстетические категории и концепции

Estetik kategoriyalar va ularning mazmuni.
Go'zal / Ajoyib
Ulug'vor
insonning olamga beg`araz munosabatining asosiy va eng keng tarqalgan shakllaridan birini ifodalaydi, insonda estetik zavq va mukammallik tajribasini, ideal va moddiy sohalarning uyg'unligini, idealni keltirib chiqaradi.
Ulug'vor kategoriya shunday munosabatni bildiradi - insonning dunyoga estetik munosabati, buning natijasida odam hayrat, zavq, shodlik, hayrat va shu bilan birga qo'rquv, dahshat, uni idrok etish va tushunishning barcha imkoniyatlaridan ustun bo'lgan ob'ekt oldida muqaddas qo'rquv.
Fojiali
Katarsis
Hajviy
Fojia - bu erkinlik va zarurat o'rtasidagi o'zaro ta'sir jarayonida yuzaga keladigan va inson azob-uqubatlari, o'lim va hayot uchun muhim qadriyatlarni yo'qotish bilan birga keladigan eng keskin hayotiy qarama-qarshiliklar, vaziyatlar va holatlarni aks ettiruvchi estetika kategoriyasi.
Katarsis (yunoncha katharsis – poklanish) – estetik kechinmaning yakuniy ro‘yobga chiqishi, estetik munosabatning, umuman estetik idrokning, san’atning insonga estetik ta’sirining eng oliy, ma’naviy va hissiy natijasidir.
Komiks (yunoncha komikos - quvnoq, kulgili) - estetik ideal nuqtai nazaridan ularga nisbatan hissiy tanqidiy munosabat nuqtai nazaridan voqelikning ziddiyatlarini aks ettiruvchi estetika kategoriyasi.
Xunuk, asos
Xunuklar toifasi estetikada go'zallar toifasiga qarama-qarshilik sifatida paydo bo'lgan. Bu estetik munosabatlarning antiqadriyat, salbiy his-tuyg'ular, norozilik, nafrat va boshqalar bilan bog'liq bo'lgan sohasini anglatadi.
Qo'rqinchli
Dahshatli toifa - fojiaga yaqin, ammo undan tubdan farq qiladi. Agar fojia kelajakda hal bo'lsa, unda dahshatli umidsiz, umidsizdir. Bu o'limdir, u o'z-o'zidan ma'rifiy narsani olib kelmaydi, odamlarga baxtsizliklardan xalos bo'lishni va'da qilmaydi, bu odamlar tomonidan boshqarilmaydigan, ularga bo'ysunmaydigan, ularga hukmronlik qiladigan ofatdir.
ESTETIK