|
Davlat xarajatlari byudjet uning vazifalari va funktsiyalari holatini bajarish bilan bog'liq bo'lgan xarajatlarni aks ettiradi.
20-asrning boshidan boshlab davlat byudjeti xarajatlari sohasidagi asosiy tendentsiya ularning doimiy ravishda o'sib borishi bo'ldi. Xarajatlarning keskin o'sishi urushlar davrida, ular o'n baravar ko'payganda sodir bo'ladi. Biroq, XX asrning ikkinchi yarmida. harbiy xarajatlarning ulushi kamaydi va ijtimoiy xarajatlar va iqtisodiyotga aralashish xarajatlari oshdi.
Rivojlangan mamlakatlarda davlat byudjeti xarajatlari bozor iqtisodiyoti quyidagi beshta guruhga bo'linadi:
1 ta ijtimoiy maqsad;
2 iqtisodiyotga aralashish;
3 harbiy;
5 rivojlanayotgan mamlakatlarga subsidiyalar va kreditlar berish.
Davlat byudjetidagi asosiy xarajatlar iqtisodiyotga aralashish va ijtimoiy maqsadlar uchun harbiy xarajatlardir.
I. Ijtimoiy xarajatlar ta'lim, sog'liqni saqlash, ijtimoiy va ijtimoiy ta'minotga xarajatlarni o'z ichiga oladi. Ular ko'plab ijtimoiy dasturlarga muvofiq o'tkaziladi. AQShda 100 ga yaqin, Buyuk Britaniyada bir necha o'nlab dasturlar mavjud. Ijtimoiy sug'urta xarajatlari asosan ishchilarning o'zlari tomonidan moliyalashtiriladi.
2. Davlat xarajatlarining tez o'sib boruvchi guruhi iqtisodiyotga aralashish xarajatlari(byudjet mablag'lari) . Masalan, tadqiqot va ishlanmalarga sarflanadigan xarajatlar (ilmiy-tadqiqot ishlari uchun barcha xarajatlarning 50 dan 70% gacha) ilmiy tadqiqotlar), iqtisodiy va ijtimoiy infratuzilma uchun, qo'llab-quvvatlash qishloq xo'jaligi, eksportni rag'batlantirish uchun iqtisodiyotning davlat tarmoqlari, iqtisodiyotning ayrim tarmoqlari va mamlakat mintaqalarida ish bilan ta'minlash.
Xususiy firmalarga subsidiyalar ko'paygan, ayniqsa, shunday atalmish korxonalarda rivojlanish sohalari. Ular qatoriga ishsizlik darajasi past va iqtisodiy o'sish sur'atlari past bo'lgan joylar kiradi.
Ba'zi mamlakatlarda yangi ishga qabul qilingan ishchilar uchun ish beruvchilarga ish uchun subsidiyalar beriladi. Qishloq xo'jaligiga davlat byudjetidan katta mablag 'ajratiladi. Evropa Ittifoqi (Evropa Ittifoqi) mamlakatlarida qishloq xo'jaligi nafaqat milliy, balki davlatlararo darajada ham qo'llab-quvvatlanadi.
Eksport qiluvchi firmalarga ham faol yordam ko'rsatilmoqda, bu ularning jahon bozorlaridagi kuchli raqobat sharoitida o'z mavqeini sezilarli darajada engillashtiradi. iqtisodiy o'sishning nisbatan yuqori sur'atlarini rag'batlantiradi, shuningdek, uning tsiklik o'zgarishini yumshatadi. Iqtisodiyotga aralashishga davlat byudjeti xarajatlarining ulushi 50-yillarning o'rtalarida 15-17% dan 60-yillarning o'rtalarida 20% ga va 80-90-yillarda 22-25% gacha o'sdi.
3. Yoqilgan harbiy xarajatlar etakchi xorijiy davlatlarda davlat byudjeti xarajatlarining 20 tagacha qismini tashkil etadi. Ular to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita harbiy xarajatlarga bo'linadi. To'g'ridan-to'g'ri harbiy xarajatlar harbiy byudjetlarda aks ettirilgan - davlat byudjetining cheklangan qismi. Ular tarkibiga so'nggi hujum strategik qurollarini ishlab chiqarish, qurolli kuchlar shaxsiy tarkibini saqlash va o'qitish, harbiy xarakterdagi ilmiy tadqiqotlar, militaristik bloklarni (NATO) saqlash xarajatlari kiradi.
To'g'ridan-to'g'ri harbiy xarajatlar urush davrida va iqtisodiyotni harbiylashtirish sharoitida keskin o'sib boradi.
TO bilvosita harbiy xarajatlar davlat qarzi, tovon puli va tovon puli, urush nogironlari va halok bo'lganlarning oilalariga pensiya va nafaqalar bo'yicha to'lanadigan foizlarning bir qismini o'z ichiga oladi. shuningdek, fuqarolik bo'limlari maqolalariga kiritilgan harbiy xarajatlar. va
4. Davlat boshqaruv apparatini saqlash xarajatlari qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi organlar, sudlar, prokuratura, politsiya, turli vazirlik va idoralarni saqlash xarajatlarini o'z ichiga oladi. Umuman olganda, davlat apparati xarajatlari umumiy byudjet xarajatlarining 4-5 foizini tashkil qiladi.
5. Tashqi iqtisodiy faoliyatga xarajatlar.
6. Davlat qarziga xizmat ko'rsatish xarajatlari
Byudjet xarajatlari umuman davlat xarajatlarining muhim tarkibiy qismi bo'lib, milliy pul fondidan mablag'larni ishlatishdan kelib chiqadigan iqtisodiy munosabatlarni ifodalaydi.
Byudjet jamg'armasining holati uchun uchta variant mavjud:
· muvozanatlidaromadlar xarajatlarga teng bo'lganda davlat;
· ortiqchadaromad xarajatlardan oshib ketganda;
· defitsit, xarajatlar daromaddan oshib ketganda.
Eng keng tarqalgan defitsit.
12.3. Soliq: mohiyat, funktsiyalar, turlari. LAFFERNING QURISI.
Soliqlar byudjet daromadlarida hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Soliqlar - davlat tomonidan jismoniy va yuridik shaxslardan olinadigan, fiskal xarakterga ega bo'lgan majburiy to'lov.
Davlat soliqsiz mavjud bo'lolmaydi, chunki ular bozor iqtisodiyoti sharoitida daromadlarni safarbar qilishning asosiy usuli hisoblanadi. U ularning zarurligini asoslab berdi va soliqqa tortishning asosiy printsiplarini (qoidalarini) birinchi bo'lib A. Smit tuzdi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
