Eshmurodov sanjarning makroiqtisodiyot va mikroiqtisodiyot fanidan tayyorlagan

Byudjet tarkibi.So'zning keng ma'nosida byudjet bu balansdir, uning bir tomonida barcha daromadlar, ikkinchisida xarajatlar mavjud. (vertikal va gorizontal byudjet tarkibi)

Byudjet daromadlari - o'z vazifalarini bajarish uchun zarur bo'lgan davlatning markazlashgan moliyaviy resurslarining bir qismi. Budjet daromadlarining quyidagi asosiy manbalarini aniqlash mumkin: soliqlar, davlat ssudalari, davlat mulkidan foydalanganlik uchun daromadlar; xususiylashtirishdan olinadigan daromadlar; grantlar yoki sovg'alar; pul chiqarilishi.

1) Milliy daromadni qayta taqsimlashning asosiy usuli bu soliqlar, byudjet daromadlarining ustun qismini ta'minlash. Shunday qilib, daromadda markaziy byudjet turli shtatlarning soliq tushumlari 9/10 ga teng. Federatsiya a'zolari va mahalliy byudjetlar daromadlarida soliqlarning ulushi ancha kichik. Ushbu byudjetlar belgilangan (tegishli byudjetlarning o'z daromadlari) va tartibga soluvchi (byudjet tizimining yuqori darajasidan quyi darajaga o'tkaziladigan daromadlar) daromadlari hisobiga shakllantiriladi.

2) Keyingi o'z yo'lida moliyaviy qiymati byudjet daromadlari davlat kreditlari. Kelgusi yil uchun byudjetni tuzishda ko'zda tutilgan byudjet taqchilligi holatida davlat ushbu uslubga murojaat qiladi. Davlat ssudalarini olishning ikki yo'li mavjud: 1) davlat nomidan qimmatli qog'ozlar chiqarish orqali jismoniy va yuridik shaxslardan olingan davlat ssudalari; 2) markaziy bank va boshqa kredit tashkilotlaridan olingan kreditlar. Davlat qarz berish operatsiyalari hajmining o'sishi hukumat qarzining ko'payishiga olib keladi. Va ko'pincha soliqlarning ko'payishiga olib keladi. Uni qaytarish, unga foizlarni to'lash soliq to'lovlari yoki yangi to'lovlar tufayli katta darajada amalga oshiriladi kredit operatsiyalari... ayrim davlatlardan yoki xalqaro moliya institutlaridan davlat kreditlarini olish. Shuning uchun davlat ssudalari asosida jalb qilingan mablag'larni byudjet daromadlari manbai emas, balki byudjet fondini vaqtincha to'ldirish usuli sifatida ko'rib chiqish kerak.

3) davlat mulkidan foydalanishdan olinadigan daromadlar;

4) xususiylashtirishdan olingan daromadlar;

5) chet el hukumatlari yoki xalqaro tashkilotlarning grantlari (sovg'alari). Grantlar ma'lum bir loyihani amalga oshirishni moliyalashtirish yoki shunchaki qiyinchiliklarga duch kelgan do'st davlatlarning byudjetini qo'llab-quvvatlash uchun berilishi mumkin. Grantlar byudjet moddasi hisoblanmaydi va daromad satrida emas, balki quyida ko'rsatilgan. Agar grant asosiy vositalarni sotib olish uchun mo'ljallangan bo'lsa, u kapital hisoblanadi. Boshqa barcha grantlar amal qiladi. Grantlarning kreditlardan farqi shundaki, grantlar olingan summalarni qaytarish bo'yicha shartnoma majburiyatiga ega emas.

6) favqulodda vaziyatlarda, soliq to'lovlarini, davlat ssudalarini olish qiyin bo'lgan taqdirda, davlat murojaat qiladi qog'oz pullarni chiqarish.Bu eng yoqimsiz usul, chunki u tovarlarni etarli darajada etkazib bermasdan pul massasini ko'payishiga olib keladi va og'ir ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarga olib keladigan inflyatsiya jarayonining kuchayishiga olib keladi.

Bog'liq holda mamlakatning davlat tuzilishidan quyidagilarni ajratib ko'rsatish:

a) unitar davlatda - markaziy (davlat) byudjetining daromadlari va mahalliy byudjetlarning daromadlari;

b) federal shtatda - federal byudjet daromadlari, federatsiya a'zolari byudjetlarining daromadlari va mahalliy byudjetlarning daromadlari;