Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

11.5. Aniqlilik tamoyili
A n iqlilik tam oyili
t a ’lim tu zilish i sp o rtch ilarn in g yosh va 
individual xususiyatlarini ham da ulam ing tayyorgarlik darajasi bilan 
bog‘liqlikda amalga oshadi. H am m a o ‘quv m ateriallari shug‘ul- 
lanuvchilar ongiga aniq yetib borishi kerak. Agar tuzilishi va tushun- 
tirish uslubi shug‘ ullanuvchilar ongiga yetib bormasa, o ‘rgatish o £z 
m a’nosini yo‘qotadi. Sportchiga beriladigan bilimlar nafaqat eshkak 
eshish sporti bilan shug'ullanish jarayonida, balki oilaviy sharoiti, 
turmush tarzi natijasida, boshqalar bilan m uloqotda, maxsus ada- 
biyotlam i o'qish, o ‘quv va badiiy filmlami ko ‘rish, ommaviy axborot 
vositalari orqali amalga oshiriladi. H ar qanday texnik murakkab 
elem entni o ‘rganish sportchidan m a’lum darajada qiyinchilikni talab 
qiladi. Shuning uchun har bir murakkab vazifa shug'ullanuvchinmg 
kuchiga, fikrlash darajasi rivojlanishiga va jism oniy rivojlanish dara- 
jasiga mos ravishda beriladi. Qiyinchiiik shug'ullanuvchinmg qizi- 
qishini qo ‘zg‘ashi, uning ijodiy faolligini oshirishi lozim.
11.6. Onglilik va ijodiy faollik tamoyili
Onglilik va ijodiy fa o llik tamoyili
pedagogik boshqaruvning 
m urabbiy tom onidan shug‘ ullanuvchilar ijodiy faoliyati va faolli- 
gidan amalga oshadi. Sportchi ongliligi o ‘rgatishning maqsad va 
vazifaiarini to ‘g ‘ri anglasliidan, oldida turgan faoliyatning zarurati 
va unga b o lg a n qiziqishdan yuzaga keladi. T a’lim jarayoniga onglilik 
munosabati yuqori darajada sportchining eshkak eshish sporti bilan 
shug‘ullanishida yuzaga keladigan ichki q o ‘zg‘atuvchi kuchlarga 
bog‘liq.
78

---

0 £rgatishga qiziqish, eshkak eshish sporti bilan shug'ullanishga 
b o lg an hohish o ‘rgatishning samarali bo'lishini ta ’minlaydi. Shugkul- 
lanuvchilarning o ‘ziarida ijodiy faoliyatning ta ’sirlanishi ta ’limda 
ongli va faol qatnashishning rivojlanishida m uhim rol o ‘ynaydi.
B irinchi m ashg‘u lo tla rd a n o q eshkak eshuvchilarda harakat 
vazifaiarini mustaqil yechishni tarbiyalash lozim. Bunga biomexanika, 
anatomiva va flziologiyani tizimli o£rganish orqali erishiladi, Murabbiy 
o ‘rganilayotgan harakat ni maqsadli asoslashi kerak. Eshkak eshish 
texnikasi bilim larin i aniq fikrlash, individual xususiyatlaridan 
foydalanish, bilim va ko‘nikm alarni egallash eshkak eshuvchiga 
harakatlar usulini yaratishga imkon beradi.
Shug‘ullanuvchilarda oddiy pedagogik bilimlarni tarbiyalash ham 
katta aham iyatga ega. Bu maqsad y o lid a ularni guruh sardori, 
navbatchi, javobgar va shu kabi vazifalarga biriktirish maqsadga 
m uvofiqdir. M ash g ‘ulo tlarg a q iziq ish n i qoMlab quvvatlash — 
vazifalami mustaqil bajarish orqali ham amalga oshiriladi.