Ёруғлик нурининг модда билан ўзаро таъсири ва бу таъсир натижасида ёруғлик энергиясининг модда атомлари электронларига узати-лиш ҳодисаси фотоэлектр эффект ёки қисқа қилиб фотоэффект дейи-лади

2.4. QUYOSH ELEMENTLARI VOLT-AMPER XARAKTERISTIKASI
Quyosh elementlarining asosiy xarakteristikasi hisoblangan, volt-amper xarakteristika (VAX) va spektral sezgirlik YAO‘ materiallarning optik va elektrofizik xususiyatlariga bog‘likdir.

QE VAX r-p o‘tishli YAO‘ diodning VAX idan yangi I_f hadning paydo bo‘lishi bilan farq qiladi. I_f – optik nurlanish ta’sirida quyosh elementida generatsiya bo‘lgan tokdir. Agar I_d – diod orqali oqayotgan tok va I – tashqi yuklanma orqali oqayotgan tok bo‘lsa, u holda,
I_f = I_d + I (9) va I_d = I_o(exp (qU/kT) – 1) (10)
diodning qorong‘ilikdagi xarakteristikasi, I_o – r-p o‘tishning teskari yo‘nalishdagi to‘yinish toki, q – elektron zaryadi, T – mutlaq harorat, k – Bolsman doimiyligi, U – kuchlanish.

Qarshiligi cheksiz bo‘lgan ochiq zanjir holi uchun, ya’ni I=0 da, yuqoridagi tenglamadan
U_xx = ln(I_f/I_o +1) kT/q (11)

kelib chiqadi.

Rasm 6 a. R _p va R_sh ning turli xil qiymatlarida QE VAX ning ko‘rinishlari (a) va R _p ning R_sh = ∞ dagi qiymatlari (b);

1. 
   R _p=5 Om, R_sh = 100 Om; 2 - R _p=5 Om, R_sh = ∞; 3- R _p= 0,
   

R_sh = 100 Om; 4- R _p= 0, R_sh = ∞; 5- 11 - R _p= 0; 1; 2; 3,5; 5; 10; va 20 Om







Rasm 6 b. quyosh elementining ekvivalent (a) va o‘lchash (b) sxemalari
Amalda quyosh elementlarida ketma-ketlik qarshiligini tashkil qiluvchilar bu kontaktlarni tashkil qiluvchi qatlamlar qarshiligi, alohida r- va p-sohalar qarshiligi, metall-yarim o‘tkazgich orasidagi o‘tish sohalari qarshiligi, xamda Rsh shunt qarshiligi va hokazolardir. Bu qarshiliklarni, hamda r-p o‘tishdagi rekombinatsion yo‘qotishlarni hisobga olib VAX ni murakkabroq ko‘rinishda ifoda etish mumkin, ya’ni
L_n (I + I_f)/I_o – (U – IR/I_o R_sh + 1) = q/AkT(U – I_rn) (12)
Kiritilgan koeffitsient A, amaldagi asbobning ideal asbobga nisbatan yaqinlik darajasini ko‘rsatadi. Bu tenglamani amaliyotga yaqin qilib quyidagicha yozish mumkin.
I = I_f + I_o (exp q(U + IR) /AkT – 1 - U + IR/R_sh (13)

Bu tenglama asosida quyosh elementining ekvivalent va o‘lchash sxemasi yaratish mumkin, va bunday sxema quyidagi 6- rasmda berilgan.

quyosh elementining birlik yuzasidan olinayotgan quvvat R ni quyidagi tenglamadan baholash mumkin.