Ўзбекистон Республикасидаги жами фойдаланиладиган ерлар майдони
2-жадвал
Т/р
|
Республика, шаҳар ва
вилоятларнинг
номи
|
Умумий ер майдони
|
Экин ерлар
|
Кўп йиллик дарахтзорлар
|
Бўз ерлар
|
Пичанзор ва яйловлар
|
Жами қишлоқ хўжалик ерлари
|
Томорқа ерлари
|
Ўрмонзор-лар
|
Боғдорчи-лик, узумчилик ва сабзавотчи-лик уюшма-ларининг ерлари
|
Бутазорлар
|
Бошқа ерлар
|
жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
Жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
Жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
Жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
жами
|
шу жумладан суғориладигани
|
|
|
1
|
Қорақалпоғистон Республикаси
|
16656,1
|
508,7
|
417,0
|
417,0
|
8,9
|
8,9
|
10,2
|
10,2
|
5275,1
|
36,6
|
5711,2
|
472,7
|
47,2
|
35,0
|
1074,5
|
0,9
|
0,1
|
0,1
|
68,3
|
9754,8
|
2
|
Андижон
|
430,3
|
273,6
|
202,7
|
202,7
|
29,8
|
29,8
|
2,8
|
0,7
|
21,3
|
0,9
|
256,6
|
234,1
|
47,8
|
35,2
|
3,9
|
3,9
|
0,4
|
0,4
|
|
121,6
|
3
|
Бухоро
|
4193,7
|
275,0
|
200,8
|
200,8
|
19,9
|
19,9
|
6,9
|
6,9
|
2543,2
|
|
2770,8
|
227,6
|
58,5
|
45,4
|
335,1
|
1,8
|
0,3
|
0,2
|
45,4
|
983,6
|
4
|
Жиззах
|
2117,9
|
300,6
|
482,9
|
262,1
|
16,7
|
15,0
|
8,2
|
0,7
|
757,8
|
|
1265,6
|
277,8
|
31,7
|
18,0
|
164,1
|
4,8
|
0,1
|
|
|
656,4
|
5
|
Қашқадарё
|
2856,8
|
514,9
|
678,9
|
420,4
|
37,1
|
35,0
|
22,2
|
4,7
|
1415,3
|
0,1
|
2153,5
|
460,2
|
79,5
|
48,9
|
155,7
|
5,5
|
0,3
|
0,3
|
|
467,8
|
6
|
Навоий
|
10937,5
|
123,5
|
110,6
|
90,7
|
11,1
|
10,7
|
6,9
|
6,7
|
8745,6
|
|
8874,2
|
108,1
|
19,4
|
13,4
|
1263,2
|
1,7
|
0,6
|
0,3
|
|
780,1
|
7
|
Наманган
|
718,1
|
282,2
|
194,5
|
194,5
|
41,0
|
41,0
|
2,3
|
2,3
|
152,4
|
|
390,2
|
237,8
|
48,8
|
39,9
|
24,1
|
4,4
|
0,1
|
0,1
|
|
254,9
|
8
|
Самарқанд
|
1677,3
|
379,6
|
434,9
|
252,8
|
61,4
|
57,7
|
5,4
|
|
793,8
|
|
1295,5
|
310,5
|
86,2
|
62,7
|
13,1
|
6,1
|
0,7
|
0,3
|
|
281,8
|
9
|
Сурхондарё
|
2009,9
|
325,8
|
280,9
|
241,0
|
32,6
|
31,2
|
0,3
|
|
830,9
|
|
1144,7
|
272,2
|
62,5
|
50,3
|
233,8
|
3,3
|
|
|
|
568,9
|
10
|
Сирдарё
|
427,6
|
287,8
|
250,3
|
250,3
|
7,1
|
7,1
|
10,5
|
10,5
|
20,5
|
|
288,4
|
267,9
|
19,2
|
15,2
|
4,5
|
4,6
|
0,1
|
0,1
|
|
115,4
|
11
|
Тошкент
|
1525,4
|
398,0
|
335,9
|
301,7
|
45,2
|
36,7
|
0,8
|
0,4
|
436,1
|
1,4
|
818,0
|
340,2
|
62,3
|
51,4
|
82,8
|
2,7
|
3,7
|
3,7
|
2,1
|
556,5
|
12
|
Фарғона
|
700,5
|
367,3
|
247,8
|
247,8
|
48,2
|
48,2
|
|
|
23,5
|
4,0
|
319,5
|
300,0
|
71,5
|
52,9
|
14,7
|
13,5
|
0,9
|
0,9
|
|
293,9
|
13
|
Хоразм
|
608,2
|
266,2
|
206,0
|
206,0
|
12,9
|
12,9
|
3,8
|
3,8
|
110,1
|
|
332,8
|
222,7
|
51,2
|
43,1
|
57,6
|
0,3
|
0,1
|
0,1
|
|
166,5
|
33,1
|
Тошкент ш.
|
|
4,9
|
0,4
|
0,4
|
|
|
|
|
|
|
0,4
|
0,4
|
7,2
|
4,1
|
0,4
|
0,4
|
|
|
|
25,1
|
|
Жами:
|
44892,4
|
4308,1
|
4043,6
|
3288,2
|
371,9
|
354,1
|
80,3
|
46,9
|
21125,6
|
43,0
|
25621,4
|
3732,2
|
693,0
|
515,5
|
3427,5
|
53,9
|
7,4
|
6,5
|
115,8
|
15027,3
|
Шуни алоҳида эътироф этиш зарурки, ўтказилаётган аграр ислоҳотлар асосида республикада кейинги йилларда ер майдонлари тақсимланди ва қайта тақсимланмоқда, қишлоқ хўжалик корхоналари қайта ташкил этилиб, улар негизида фермер хўжаликлари тузилди. Бунинг учун аввало ерларни мажмуали инвентаризациялаш ишлари, сифатини ўрганиш ва бошқа катта хажмлардаги қидирув ишлари ўтказилди. Қайта ташкил этиладиган корхоналарининг ерларини сифати, ер ва сувдан фойдаланишнинг ҳолати, мухандислик ускуналарининг жойлашиши, майдонлари, аҳолини жойлаштириш ва бошқа масалалар ўрганилиб чиқилди. Шулар асосида янгидан тузилаётган фермер хўжаликлари ўртасида ерларни қайта тақсимлаш бўйича лойиҳавий таклифлар ишлаб чиқилди.
Қайта ташкил этилаётган фермер хўжаликларига ер фондини қайта тақсимлашда қуйидагилар эътиборга олинди:
ер фондининг мавжуд ҳолати;
бош режалар ёки давлат дастурларида кўзда тутилган ахоли пунктларини, деҳқон хўжаликларини, ирригация-мелиорация, йўл тармоқларини, бошқа мухандислик тармоқларини ва коммуникацияларини, қурилиш объектларини ривожлантириш истиқболларини таъминловчи ер майдонларига талаб;
амалдаги чекловлар ва сервитутлар;
мавжуд фермер хўжаликларининг ерлари;
мавжуд бўлган қишлоқ хўжалик экинларининг майдонлари;
ерларни бириктириш ва фойдаланишнинг бошқа шартлари.
Ахоли пунктларининг майдони ахоли пунктларини лойиҳалаш ва қуриш учун олдин тузилган лойихаларни ҳисобга олган холда аниқланди. Булар бўлмаган тақдирда истиқболга ахоли пунктларининг чегаралари ерларнинг мавжуд фойдаланилиши ва истиқболдаги ривожланишини ҳисобга олган холда аниқланди. Ахоли яшаш пунктларини кенгайтириш учун зарур бўлган майдонлар келгусида инсонлар сонини ҳисобга олиб аниқланди.
Истиқболга ахоли пунктларининг чегаралари туман меъмори иштирокида белгиланган тартибда аниқланди. Бунда алохида қимматли ерларни ҳисоб қилиш материаллари, қурилиш объектлари ўртасидаги санитария ва бошқа химоя минтақалари ҳисобга олинди.
Юқорида келтириган талаблар асосида, Ўзбекистондаги мавжуд қонунлар асосида ва “Фермер хўжалиги тўғрисида”ги қонунга биноан 2000 – 2007 йиллари барча жамоа хўжаликлари ва ташкилотлари негизида фермер хўжаликлари ташкил этилди, уларнинг ер фонди янги тузилган фермер хўжаликлари ўртасида қайта тақсимланди. Қишлоқ хўжалик корхоналари ер фондининг қайта тақсимланиши тўғрисидаги маълумотлар қуйидаги,маълумотлардан кўринадики, республика 2008 йил 1 январга 5899,2 минг гектар майдонда турли ихтисосликларда 215776 фермер хўжалиги тузилди. Ҳисоб китоблардан кўринадики, жами экин майдонларининг 84,6% фермер хўжаликлари ўртасида қайта тақсимланди.
Аммо Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 6 октябридаги фармойишига биноан мавжуд фермер хўжаликлари ер майдонларини мақбуллаштириш ишлари ўтказилди. Натижада бу ер майдонлари янгидан қайта тақсимланди ва фермер хўжаликлари йириклаштирилди. Мақбуллаштириш ва ерларни қайта тақсимланиши натижасида республикада 2008 йил 20 декабрь ҳолати бўйича 105081 фермер хўжалиги қолдирилди. Ихтисосликлари бўйича улар қуйидагича тақсимланади: пахтачилик, дончилик йўналишларида 41772, дончилик йўналишларида 6211, чорвачилик йўналишларида 6320, боғдорчилик узумчилик йўналишларида 34761, сабзавотчилик полизчилк йўналишларида 5015 ва бошқа йўналишлардаги 11002.
Қайд қилиш зарурки, ягона ер фондини тақсимлаш ва қайта тақсимлаш доимий жараёндир. Саноатнинг, траспортнинг, қишлоқ хўжалигининг, шаҳарларнинг ва бошқа аҳоли яшаш жойларининг доимий ривожланиши улар учун ер ажратиш заруриятини вужудга келтиради. Юқорида санаб ўтилган тармоқларда ер участкаларидан фойдаланиш учун табиий ресурслар чегаралангандир. Шунинг учун, иқтисодиётнинг турли тармоқларини ер участкаларига бўлган талабини қодириш учун ерларни доимий қайта тақсимлаш зарур.
Шундай қилиб, иқтисодиётнинг турли тармоқларини ривожлантиришнинг бош омиллларидан бири ҳисобланган холда ерларни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш умумий тарзда қишлоқ ҳудудларини ривожлантиришда муҳим роль ўйнайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |