Erkin umarov mahmud abdullayev



Download 3,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/99
Sana13.04.2022
Hajmi3,62 Mb.
#547732
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   99
Bog'liq
Ma\'naviyat asoslari. Umarov E, Abdullayev M

maqsadlarsiz bo'lmaydi. 
Shunday qilib, moddiy va 
m a’naviy ehtiyojlar 
real hayot jarayonini aks ettiruvchi 
ilmiy tushun- 
chalardir. M a’naviy 
ehtiyojlar bizning tashqi olamga bo'lgan 
va unga 
muvofiq keladigan zarurat va 
hojatning alohida turi bo'lib 
maydonga 
chiqadi. Bu, aytish mumkinki
insonning ma’haviy qobiliyatlari 
bilan 
bog'liq holda yuzaga keladigan o ‘ziga 
xos laollik bo'lib, 
kishilarning 
tarixan shakllangan amaliyotida anglab 
olingan zaruratdir.
Insonning m a’naviy ehtiyojlari negizida 
uning ma’naviy 
tuyg'ulari 
yotadi, bu tuyg‘ular ijtimoiy mohiyatga 
ega bo'lib, 
butun jahon 
tarixining mahsulidir. Musiqani farqlovchi 
quloq, shakl 
go'zalligini 
his etadigan ko‘z va boshqa unga o‘xshash t u b u l a r mehnat tufayli


tarkib topgan. Nafaqat tuyg'ular, balki tafakkur va xayol ham m a’naviy 
ehtiyojlarni shakllantiradi. Inson tabiat bag'rida yashaydi, kishilar 
orasida istiqomat qiladi, bu omil uning tuyg'ulari namoyon bo'lishi 
uchun tegishli imkoniyatlami yaratadi, ehtiyojlarini aniqlaydi, olamga 
m unosabatini belgilaydi. M asalan, tabiatning g o 'zal m anzarasi 
kayfiyatga qarab turlicha idrok etilishi mumkin: tabiat go‘zalligi 
shaharlikka nisbatan qishloq aholisida boshqacha taassurot tug‘diradi; 
och odamning ovqatga bo‘lgan munosabati to‘qnikiga nisbatan butunlay 
boshqacha bo'lishi haqida ham xuddi shunday deyish mumkin.
Insonning tashqi m uhit negizida shakllanadigan tashqi tu y ­
g'ulari bilan birga yana tarbiya tufayli kamol topadigan sotsial 
tuyg'ulari ham mavjud. M as’uliyatlilik, fuqaroviylik, kishilarga 
m uhabbat, axloqiy tuyg'ular — bular m a ’naviy qobiliyatlarim iz- 
ning xazinasi bo'lib, inson shular tufayli o'zining spetsifik m a’naviy 
ehtiyojlarini tarkib toptiradi.
Insonning eng birinchi m a’naviy ehtiyoji — bu bilishga b o ig a n
ehtiyoj. Buningsiz inson sotsial mohiyatga ega bo'lm as, tabiatni
kishilarni, o'zini bila olmagan b o iu r edi. Bilimga asoslanmagan 
biror-bir insoniy faoliyatni tasaw u r etish m um kin emas. Gegelning 
yozishicha, eng jiddiy ehtiyoj haqiqatni bilishga bo'lgan ehtiyojdir 
(Gegel.
Soch. Т. I. — M. Gosizdat, 1930 god, str. 14.).
D arhaqiqat, insonning hayotga qo'yadigan birinchi qadam ini 
uning bilish tom on qo'ygan qadami desa b o ia d i. Bilim — fanning 
asosi. Biroq san’at, falsafa, siyosat, huquq, axloq ham bilimga asos- 
lanadi. Bilishga bo'lgan ehtiyoj turlicha ifodalanadi: voqealarni his- 
siy idrok etish shakllaridan tortib, fundamental fanlardagi nazariy 
umumlashmalargacha bo'lgan ehtiyoj. Bilish mehnatdagi jarayonni 
yoritish uchun zaruriydir, chunki tayyor mahsulot ayni vaqtda bilish 
faoliyatining ham mahsulidir. Kundalik xatti-harakatda ham, buyuk 
kashfiyotlarda ham bilish zaruriy unsurdir.
H ayot sharoitiga qarab bilishga bo'lgan ehtiyoj ikkiyoqlam a 
nam oyon bo'ladi:
• m a ’naviy-nazariy;
• m a’naviy-amaliy.
Y uqorida aytildiki, 

Download 3,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish