Erkin umarov mahmud abdullayev

Markaziy 
Osiyo 
madaniyati va 
fani taraqqiyoti 
tarixida alohida 
o'rin tutadi.
* * *
Hoja Ahror (1404—1490). Hazrat 
H oja U baydulloh A hror 
Shosh — Toshkent 
viloyati muzofotlaridan 
Bog‘istonda tug'ilgan. 
1490 yilda Sam arqandda 
vafot etgan.
D astlabki m a’lum otni 
Toshkentda 
olgan b o ‘lajak m u tasaw u f 
ta sa w u f ilmi asoslarini 
donishmand 
1428—1431 yillarda H irotda

---

o ‘rgangan. H oja B ah o u d d in N aqsh b an d ning shogirdi b o ‘lgan 
Y a’qub Charxiyga q o ‘l berib, undan ta ’lim olgan.
1431—1432 yillar orasida H oja A hror Toshkentga qaytib, na- 
qshbandiya tariqatini yanada rivojlantiradi. U dehqonchilik va 
tijorat ishlari bilan faol shug'ullangan.
Asarlari: 
«Faqarot ul-orifin»- («Oriflar so'zlaridan parchalar), 
«Volidiya» (Tariqat yo‘liga kirganlarning axloq odobi), «Havroiyya» 
(m ashhur m utasavvuf shoir Abu Sa’id Abdulxayrning (XI asr) 
«Havro» (hurlar) so‘zi bilan boshlanadigan ruboiysiga sharhlar.
* * *
Abdurahmon Jomiy 
(1414—1492). A bdurahm on Jomiy N isho- 
pur yaqinidagi Jom shahrida ruhoniy oilasida tavallud topgan. U 
o ‘z um rini asosan H irotda o ‘tkazgan.
Jom iy boshlang‘ich m a ’lum otini otasidan oladi. H irotda yirik 
olim lar tom onidan o ‘z bilim ini oshiradi. So'ngra u Samarqandga 
borib, U lu g ‘bek m adrasasida U lug ‘bek, Q ozizoda Rum iy, AH 
Q ushchi kabi allom alarning m a’ruzalarini eshitgan.
Jom iy Shayx Sa’diddin Qoshg‘ariydan tasavvuf ilm idan dars 
olgan. Tez orada unga q o ‘l beradi, so‘ngra o ‘z pirining qiziga 
uylanadi. Alisher Navoiy Jom iyni o'ziga pir va ustoz deb hisob- 
lagan.
Asarlari: 
«N afahot u l-u n s» , «Lujjat u l-asro r» , «Ashiat u l- 
lamaot», «Risolayi musiqiy», «Risolayi m uam m o», «Haft avrang», 
(«Silsilat uz-zahab», «Tuhfat ul-asror», «Suhbat ul-asror», «Yusuf 
va Zulayho», «Layli va M ajnun», «Salomon va Absol», «Xirad- 
nom ai Iskandariy»).
Bulardan tashqari ko 'plab she’riy devonlar tuzgan.
Jom iy asarlarining bir qismi diniy va falsafiy m azm unga ega. 
U tasaw ufning eng yirik arbobi bo'lib, o ‘z qarashlarini quyidagi 
asarlarida bayon qilgan: «N aqshi fusus» («M a’n o lar naqshi»), 
«Shavohidi nubuw a» («Payg‘ambarlikka dalillar»), «Naqshbandiya 
ta ’lim oti haqida risola», «Haj qilish yo'llari haqida risola» va h.k.
Jo m iy s h e ’riy at n azariy asig a oid k o 'p la b asarla r yozgan: 
«Risolayi aruz», «Sharhi bayt», «Masnaviy», «Sharhi ruboiyot», 
«Risolayi qofiya», «Risolayi m uam m oyi manzum» va boshqalar. 
M usiqaga oid «Risolayi musiqiy» asari shuhrat topgan.
Shayx S a’diy yo'lidan borib A bdurahm on Jom iy «Bahoristoi}» 
deb nom langan asar ham yaratgan.

---