Erkin umarov mahmud abdullayev

• 
Go‘zallik tushunchasi va go‘zallik tuyg‘usi. 
Bu fazilatlar in ­
son tom onidan tabiat, jam iyat va insondagi uyg'unlik, m utano- 
siblik, ranglar jilosi, sim m etriya kabilarni idrok etishda yuzaga 
chiqadi, buning 
natijasi 
o 'laro q insonlarda rohat va zavq, tashab- 
buskorlik yoki 
aksincha, salbiy 
hissiyotlar tug ‘iladi. G o 'zallik — 
yuksak estetik 
qadriyat bo'lib, 
tabiatdagi narsa-hodisalarning shakli 
va b o ‘yog‘i, rangining mukammalligidan zavq-shavq olish, shuning- 
dek, san’at sohasida 
yaratilgan 
go'zal asarlardan intellektual va 
e m o ts io n a l m a m n u n lik
hissin i 
tu y ish , in s o n n in g m a ’naviy 
fa z ila tla ri — m e h n a ti,, o 4 o b -ax lo q r, V atan u c h u n k u rash d ag i 
ulug'vorlik xatti-harakatlaridan rohatlanish m ahsulidir^Tabiiyki,

---

g o 'zallik hissiy shakl bilan , m ush o h ad a va xayol bilan uzviy 
bog'langan. Yuqorida ta ’kidlaganimizdek, go'zallik nafaqat tabiat 
va madaniyatning mukammal, go‘zal shakllarini idrok etganda, balki 
kishilarning yuksak insoniy xatti-harakatlarini kuzatganda ham 
tu g ‘iladi, un i idrok etuv chilarda inson zotiga nisbatan m ehr- 
muhabbat va hayratlanish hosil qiladi, ularga taqlid qilish ishtiyoqini 
yuzaga keltiradi. Eng go'zal narsa — hayotdir. Borliqning go‘zal 
m anzaralarini estetik idrok etish faqat hissiy ta ’sirchanlik bilan 
chegaralanib qolmaydi, balki bunday jarayon insonni fikr-mulohaza 
yuritishga, ko‘rganlari va eshitganlarini tahlil qilishga d a ’vat etadi.
Estetika ilmiga nazar tashlaydigan bo'lsak, go‘zallik kechinm a- 
si aksariyat hollarda ulug‘vorlik (ko'tarinkilik) to ‘g‘risidagi hissiyot 
va fikrlar bilan uzviy bog'langan holda yuzaga chiqadi. Chunonchi, 
bahor payti o ‘rikning oppoq gullariga burkangan bog'lam i idrok 
etganimizda qalbimizda nafaqat go'zallik tuyg‘usi, shu bilan birga 
yashashdan zavqlanish va faxrlanishning ulug‘vor kechinm alari, 
hayot to ‘g‘risidagi eng yuksak va ko‘tarinki hissiyotlar bizni chulg'ab 
oladi. Insohlarcha yashash va zavqlanish ruhiyati bizda olijanob 
tasavvurlarni tarkib toptiradi. Aytish joizki, ulug‘vor m e’moriy 
obidalarni, m uhtasham qurilish inshootlarini kuzatganim izda ham 
ana shunday hissiyotlar qalbimizni junbushga keltiradi. Farg‘ona 
shahrida bunyod etilgan A hmad al-F arg‘oniy go‘shasi, Quvadagi 
Shahriston m e’m orchilik majmuasi, Samarqand, Xiva, Toshkent- 
dagi osm ono‘par binolar, bog‘lar, oromgohlar ana shunday m a’naviy 
ozuqa beradi. Bu yerdagi g o ‘zallik bilan u lu g ‘vorlik tu y g ‘usi 
m u sh taraklig in in g m a ’nosi shuki, m ana shu nd ay m u htash am
inshootlar inson qo‘li bilan yaratildi, ulam i idrok etayotgan minglab 
kishilar ham o'zlarining inson ekanliklaridan faxrlanadilar.
San’at sohasidagi go'zalliklarni idrok etishning em otsional va 
g‘oyaviy ta ’siri haqida h ar qancha gapirsak ham arziydi. S an’at- 
ning buyuk roli shundaki, u ijobiy m a ’naviylikni m ustahkam lash 
va rivojlantirishga ongli ravishda xizmat qiladi, soxta m a ’naviylikni 
b artaraf etish uchu n kurash olib boradi.
Xulosa qilib aytish m um kinki, m a’naviy barkam ol inson va 
jam iyat estetik qadriyatlarga befarq qaram aydi, aksincha, ular- 
ning rivojlanishi va ravnaq topishi uchun qulay shart-sharoitlarni 
yaratadi. Estetik m adaniyati, estetik didi, fahm -farosati past inson 
hech qachon m a ’naviylikning c h o ‘qqisiga chiqa olmaydi. «Ajoyib 
she’rlarni o ‘qiganingda, — deydi Prezidentim iz estetik m adaniyat

---

haqida so ‘z yuritib, — qandaydir g 'u ru r, iftixor tuyg‘usi paydo 
bo'ladiki, odam o ‘zini ham ruhan, ham jism an h ar narsaga qodir 
his etadi.» 
(I. A. Karimov.
Istiqlol va m a’naviyat. 29-bet). I. A. Ka- 
rim ovning yozuvchilar, tarixchilar, m e’m orlar, rassom lar bilan 
b o ‘lgan suhbatlarida ular tom onidan yaratilgan yuksak asarlar- 
ning m a ’naviy-estetik fazilatlari atroflicha yoritib berilgan.