Erkin tushish, yuqoriga tik otilgan jism harakati. Inersial va noinersial sanoq tizimlari. Galiley -nyuton mexanikasidagi nisbiylik prinsipi

Majburiy tebranishlar deb- tashqi kuch ta’sirida bo`ladigan tebranishlarga aytiladi.

Majburiy tebranishlar chastotasi bilan xususiy tebranishlar chastotasining mos kelishi natijasida tebranishlar amplitudasining keskin ortib ketish hodisasiga rezonans deyiladi.

Garmonik tebranish deb fizik kattalikning vaqt o`tishi bilan kosinus (sinus) qonuniga muvofiq o`zgaradigan tebranma harakatiga aytiladi.

Garmonik tebranishlar eng sodda tebranishlar hisoblanadi va qo`yidagi ikki sababga ko`ra ular batafsil o`rganiladi: birinchidan tabiatda va texnikada uchraydigan tebranishlarning aksariyati garmonik tebranishga yaqindir; ikkinchidan turli murakkab tebranishlarni ham garmonik tebranishlarning yig’indisi sifatida qarash mumkin.

 S kattalikning garmonik tarzda o`zgarishi qo`yidagi tenglama bilan aniqlanadi.

  

Bu yerda A – tebranish amplitudasi, – issilik chastota,  tebranishning

boshlang’ich fazasi,  tebranish fazasi. Kosinus + 1 dan – 1 gacha qiymatlarni qabul qilgani uchun S + A dan – A gacha qiymatlarni qabul qiladi.


 

  kattalikka tebranish davri,  kattalikka tebranish chastotasi deyiladi 

1 Gts – chastota deb 1 sekundda 1 marta to`la takrorlanadigan davriy jarayonning chastotasiga aytiladi.
Garmonik tebranma harakat qilayotgan nuqtaning to`la mexanik energiyasi uning kinetik va potentsial energiyalarining yig’indisiga teng va o`zgarmas kattalik.

 E=E_k+E_p

 E ndi garmonik tebranma harakat qilayotgan ba’zi qurilmalar bilan tanishaylik.Ularning eng soddalari prujinali va matematik mayatniklardir.