Эркин иқтисодий ҳудудлар

Erkin iqtisodiy hududlarda imtiyozlarni tabaqalashtirilgan holda qo‟llash 
EIH turlari
Erkin 
savdo 
hududlari
Sanoat-ishlab 
chiqarish 
hududlari
Erkin 
tadbirkorlik 
hududlari
Kompleks 
EIHlar
Bojxona 
imtiyozlari 
Soliq 
imtiyozlari 
Soliq, 
moliyaviy va 
ma‟muriy 
imtiyozlar 
Bojxona, soliq, 
moliyaviy va 
ma‟muriy imtiyozlar 
EIHda asosiy 
(birlamchi) imtiyoz
turlari 
EIHda qo‟shimcha 
(ikkilamchi) imtiyoz
Soliq, 
moliyaviy va 
ma‟muriy 
imtiyozlar 
Bojxona, 
moliyaviy, 
ma‟muriy 
imtiyozlar 
Bojxona 
imtiyozlarii 

---

126 
EIHlarda eksport va import faoliyati bilan shug„ullanish amaliyotining 
mavjudligi ularga bog„liq imtiyozlarni ham joriy etish zaruriyatini keltirib chiqaradi. 
Shunga ko„ra, mazkur maqsadlarda tashkil etilgan EIHlardagi imtiyozlarni quyidagi 
4.4-jadval orqali ifodalash mumkin. 
4.4-jadval. 
EIHlarda ishlab chiqarishni rag„batlantirishda eksport va importni qo„llab-
quvvatlash bo„yicha imtiyozlar
51
 
№ 
Eksport-ishlab chiqarish 
hududlaridagi imtiyozlar 
Import-ishlab chikarish 
hududlaridagi imtiyozlar 
1 Eksport 
mahsulotini 
ishlab 
chiqarishda qo„llaniladigan xomashyo 
yarim tayyor mahsulotlar va tayyor 
mahsultlar import bojlaridan ozod 
etiladi.
Hududdan 
mamlakat 
ichiga 
kiritilayotgan tovarlar uchun bojlar va 
kvotalarni beqor qilish. 
2 Eksport 
qilinayotgan 
mahsulotni 
sotishshdan hamda mamlakat ichida 
mahsulot ishlab chiqarish uchun xard 
qilingan 
tovarlar 
va 
xizmatlar 
bo„yicha 
to„lanadigan 
soliqlardan 
ozod qilinadi.
Mamlakat 
ichiga 
yo„naltiriladigan 
tovarlar va xizmatlarni soliqlar orqali 
ragbatlantirish. Hududdan tashqaridagi 
korxonlar bilan aloqasini moliyaviy 
rag„batlantirish. 
3 Eksport 
ishlab 
chiqarishida 
qatnashayotgan korxonalarda soliq 
ta‟tili 
berish 
yoki 
foydadan 
to„lanadigan soliqdan qisman ozod 
etish.
Mahaliy xomashyo va materiallardan 
ishlab 
chiqarishda 
foydalanishni 
ma‟muriy 
yo„l 
bilan 
majburan 
ta‟minlash. 
4 Komunal xizmatlar, idora xonalari, er 
ijarasi bo„yicha to„lovlarga subsidiya 
berish va boshqalar. 
4.5-jadvalda 
esa 
turli 
davlatlarda 
tashkil 
etilgan 
EIHlarda 
xorijiy 
investitsiyalarni jalb qilishda qo„llaniladigan imtiyozlar to„g„risidagi ma‟lumotlar 
keltirilgan. 
Erkin savdo hududlarida asosiy imtiyozlar bojxona sohasiga taalluqli bo„ladi. 
EIHga kiritilgan chet el mahsuloti hudud teritoriyasida sakalanish davomida (ularning 
reesporti yoki ichki bozorga import qilinguncha) bojxona to„lovlariga tortilmaydi 
hamda import ustidan mavjud bo„lgan boshqa nazorat turlaridan ham ozod qilinadi. 
 
holati va istiqbollari. – T.: “Extremum-press” nashriyoti, 2013. – B. 34. 
51
Raimjonova M.A. O„zbekistonda erkin iqtisodiy hududlarga investitsiyalarni jalb qilish: nazariy asoslari, hozirgi 
holati va istiqbollari. – T.: “Extremum-press” nashriyoti, 2013. – B. 153. 

---

127