Eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr tokini o‘tkazadigan moddalar

7-билет.

1.Molekular formulasi — HNO₃. Shuning uchun nitrat kislotaning tuzilish va elektron formulasini quyidagicha yozish mumkin :

Azot atomining ikkinchi energetik qavatida (tashqi energetik qavati) d-energetik qavatcha yo‘q. 2s² energetik qavatchadagi juft elektron qo‘zg‘ala olmaydi. Azot beshinchi guruhda joylashgan element bo‘lsa-da V valentli bo‘la olmaydi. Azotning yuqori valentligi IV. Demak, nitrat kislotada azot IV valentli, oksidlanish darajasi esa +5.

Olinishi. XX asr boshlariga qadar nitrat kislota konsentrlangan sulfat kislotani chili selitrasiga (NaNO₃) ta’sir ettirib olingan. Hozirda bu usuldan laboratoriyada nitrat kislota olish uchun foydalaniladi:

NaNO₃ + H₂SO₄ = NaHSO₄ + HNO₃

Sanoatda nitrat kislota olish uchun ammiakdan foydalaniladi

1.  Ammiakni katalizator (Cr₂O₃ yoki MnO₂) ishtirokida oksidlash.

4NH₃ + 5O₂ = 4NO + 6H₂O

2.  Azot (II)-oksidni oksidlab azot (IV)-oksid olish.

2NO + O₂ = 2NO₂

3.  Azot (IV)-oksidni kislorod ishtirokida suvga yuttirish.

4NO₂ + 2H₂O + O₂ = 4HNO₃  

2:   Tabiatda tarqalishi. Uglerod tirik organizmlarning asosiy tarkibiy qismidir. Neft, tabiiy gaz, torf, ko'mir, yonuvchi slanes kabi foydali qazilmalar uglerodning turli xil birikmalaridir. Ayniqsa toshko'mir uglerodga eng boy tabiiy foydali qazilmadir. Yer sharida juda ko'p tarqalgan ohaktosh CaCO₃ va dolomit CaCO₃∙MgCO₃ lar ham uglerodning tabiiy birikmalaridir.Uglerodning Yer qobig'idagi miqdori 0,023% ni tashkil qiladi. Atmosferasida karbonat angidrid uchraydi, u o'simliklarning yashil barglarida fotosintezlanib turli xildagi uglevodlarga aylanadi. 6 CO₂ + 6 H₂O = C₆H₁₂O₆ + 6 O₂ Fotosintez natijasida hosil bo'lgan C₆H₁₂O₆ dan o'simliklarning tanasini (poya, yog'och) tashkil qiluvchi selluloza, kraxmal (bug'doy, sholi, kartoshka), disaxaridlar (shakarqamishda, qand lavlagida), glukoza va fruktoza (mevalarda, uzumda) hosil bo'ladi. O'zbekiston ko'mir zaxiralari bo'yicha Markaziy Osiyoda ikkinchi o'rinda turadi.Ko'mir Angren, Sharg'un va Boysun konlaridan qazib olinadi. O'zbekistonda ko'mirning geologik zaxiralari 2 milliard tonnadan ortiq.