|
15.4. Vitrinalar reklama vositasi sifatida
Vitrinalar, ularning turlari, tasniflanishi va ularga qo‘yiladigan talablar
Vitrinalar eng muhim savdo reklamasi vositalaridan sanaladi. Ularni bezatishda
natural tovarning reklama namoyishi tamoyili asos qilib olinishi lozim.
Magazinning funksional elementi sifatida vitrinaning asosiy vazifalari
quyidagilardan iborat:
309
• sotuvda bo‘lgan tovarlar assortimenti bilan tanishtirish, u yoki bu mavsum
yaqinlashayotganini eslatish;
• yangilik tovarlarni reklama qilish, modadagi yangi yo‘nalishlarni aks ettirish;
• magazinda mavjud bo‘lgan savdo usullari va xaridorlarga taklif etiladigan
maxsus xizmatlar haqida xabar berish.
Vitrinalar sof reklama rolidan tashqari muhim tarbiyaviy rol ham o‘ynaydi,
chunki nooziq-ovqat tovarlar va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish haqida,
turmush tarzi va milliy an’analar haqida so‘zlab beradigan xalq iste’moli predmetlari
doimiy ishlab turadigan o‘ziga xos ko‘rgazmasini ifodalaydi.
Vitrinalarning ahamiyati kiyinish madaniyati, estetikani targ‘ib qilishdan ham
iborat. Did bilan bezatilgan vitrinalar xaridorni yangi moda yo‘nalishlariga
yo‘naltiradi, ularni ayrim aksessuarlarni to‘g‘ri tanlashga, dasturxon bezatish va
h.k.ga o‘rgatadi. Vitrinalar xaridorlarga savdo korxonasi taqdim etadigan qo‘shimcha
xizmatlar haqida ham gapirib beradi.
Bundan tashqari, vitrinalar ko‘chalarni bezatishning ham asosiy elementi
hisoblanadi. Ular ko‘chalarni jonlantiradi, bayramona ruh baxsh etadi.
Magazinlarning yorug‘lik reklamasi va viveskalar bilan birgalikdagi yoritilgan
oynalari zamnoaviy shaharlar va boshqa aholi punktlarining tungi bezagi bo‘lib
xizmat qiladi.
Vitrinalar magazin intereriga qarab uchta asosiy turda bo‘lishi mumkin:
1. Interer bilan to‘liq uyg‘unlashadigan vitrinalar. Ular zamonaviy me’morchilik
magazinlari uchun xosdir.
2. Intererni ko‘chadan erkin tomosha qilish imkonini beradigan tasma turidagi
vitrinalar. Bunday vitrinalar savdo zalidan oyna bilan ajratilgan va poldan biroz
ko‘tarilgan holda bo‘ladi.
3.Bir-biridan ikki deraza o‘rtasidagi devor bilan ajratilgan vitrinalar (eski
me’morchilik magazinlarida).
Zamonaviy me’morchilik magazinlarida vitrina yo‘lovchilarga magazin
intererini ochib beradi. Savdo zali: uning intereri, tovarlar ekspozitsiyasi ham
vitrinaga aylanadi. Ilgari vitrina qutisining asosiy qismi bo‘lib xizmat qilgan orqa
310
devor endi olib tashlangan. Boshdan-oyoq ko‘rinib turadigan vitrina xaridorlarni
magazinga jalb qiladi, an’anaviy (orqa devori bor) vitrina esa bu maqsadga kamroq
darajada javob beradi.
SHu bilan birga, vitrinada – u an’anaviy yoki zamonaviy bo‘lishidan qat’i nazar
– reklama funksiyasi o‘zgarmagan. U avvalgidek tovarlar haqida axborot berishi,
ularni xarid qilishga yordam berishi lozim.
Magazinlarning oynali vitrinalarini reklama qilinadigan tovarlarni tanlash,
mazmunga qarab tasniflash mumkin.
Tovar belgisi bo‘yicha vitrinalar quyidagilarga bo‘linadi:
kombinatsiyalangan vitrina – talab yoki iste’mol umumiyligi bilan bog‘liq bir
nechta tovar guruhlari mahsulotlarini reklama qiladi. Masalan, «Kiyim-kechaklar»
magazinlarida bolalar, ayollar va erkaklar uchun iste’mol komplekslarini namoyish
etadigan vitrinalar bo‘lishi mumkin;
ixtisoslashgan vitrina – bitta tovar guruhidagi tovarlarni namoyish etadi.
Masalan, maishiy elektr jihozlar sotish bo‘yicha magazinlarda elektr yoritish
uskunalari, kir yuvish mashinalari, changyutgichlar, muzlatgichlar alohida namoyish
etiladi;
tor ixtisoslashgan vitrina – tovar guruhi mahsulotlari qismini namoyish etadi
(masalan, fotoapparatlar, qo‘l soatlari, erkaklar ko‘ylaklari);
aralash turdagi vitrina – ular o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa bo‘lmagan turli
guruhga mansub tovarlarni namoyish etadi.
Bezatish xarakteri bo‘yicha vitrinalar quyidagicha bo‘ladi:
tovar vitrinalari – ularning asosini dekorativ elementlardan foydalanmagan
holdagi tovarlar tashkil qiladi. Masalan, «Oshxona uchun idish-tovoqlar» vitrinasida
tovar keng assortimentda taqdim etiladi;
tovar-dekorativ vitrinalar – bu erda tovar bilan bir qatorda ularning yordamida
tovarning eng muhim xususiyatlari va xossalari ta’kidlab ko‘rsatiladigan dekorativ
elementlar qo‘llanadi. Masalan, sovutgichlar, kir yuvish mashinalari, changyutgichlar
reklamasi;
syujetli vitrinalar – biron-bir janrga oid sahnadan foydalangan holda bezatiladi.
311
Masalan, bolalar uchun tovarlar sotishga ixtisoslashgan magazinlarda ertak va
multfilmlar mavzusidagi vitrinalar;
tematik vitrinalar – bayram, yubiley va tantanali voqealarga moslab bajariladi.
Tematik vitrinalarni bezatishda matn, fotosurat, plakat, diagrammalardan keng
foydalanish zarur. Tovarlarni joylashtirish yorqin va samarali bo‘lishi lozim.
Texnik vositalar bo‘yicha vitrinalar statik, dinamik, kombinatsiyalangan turlarga
bo‘linadi. Ularda ekspozitsiyaga harakat va dinamika baxsh etish uchun mexanik
qurilmalar va boshqa moslamalar o‘rnatish mumkin.
Vitrinalarga quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi:
1. Vitrinalar, qoidaga ko‘ra, boshdan-oyoq ko‘rinadigan, imkon bo‘lgan joylarda
esa – ularda qo‘yilgan tovarlar ko‘chadan ham, savdo zalidan ham ko‘rinib turishi
uchun ikki tomonlama bo‘lishi lozim.
2. Vitrinada faqat sotuvda bo‘lgan tovarlarni namoyish etish mumkin. Agar
tovar sotib bo‘lingan bo‘lsa, uning namunalari vitrinadan olib qo‘yilishi lozim.
3. Vitrinada faqat tovarlarning natural namunalari (atir, odekolon, pudra, krem
qutilari va h.k.) qo‘yishga ruxsat etiladi.
4. Vitrinada mulyaj va butaforiya ko‘rinishida tovarlarning sun’iy qiyofalarini
namoyish etish taqiqlanadi.
5. Vitrinada tovarlar bilan bir qatorda qo‘yilgan tovarlarning, ayniqsa, yangilik
tovarlar va xaridorga yaxshi ma’lum bo‘lmagan tovarlarning iste’mol xususiyatlarini
ochib beradigan reklama matni berilgan plakatlardan foydalanish maqsadga muvofiq.
Vitrinaga qo‘yilgan tovar namunalari raqamlari aniq yozib qo‘yilgan
narxko‘rsatkichlar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim.
6. Savdo zalini tabiiy yorug‘lik bilan ta’minlaash maqsadida ko‘rgazma
bezaklari qoidaga ko‘ra vitrina oynasi maydonining yarmidan ortig‘ini egallamasligi
lozim.
7. Vitrinada foydalaniladigan inventar tovardan e’tiborni chalg‘itmasligi uchun
ko‘zga tashlanmaydigan bo‘lishi lozim.
8. Ayni paytda magazinda mavjud bo‘lgan tovarlar assortimentini namoyish
etishda mavsumiylik omilini hisobga olish zarur.
312
9. Vitrinalar kamida bir oyda ikki marta yangilanib turishi lozim. Dinamik
qurilmali va mavsumiy vitrinalar har uch oyda yangilanib turishi mumkin. Rangi
o‘chib ketishi va dastlabki ko‘rinishini yo‘qotishi mumkin bo‘lgan tovarlar tez-tez
almashtirib turiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
