Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B



Download 3,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/272
Sana31.12.2021
Hajmi3,26 Mb.
#207540
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   272
Bog'liq
1502-Текст статьи-4094-1-10-20200627

4-BOB. SHAXSIY SOTUV 

 

4.1. Shaxsiy sotish mazmuni mohiyati va vazifalari 

 

To’g’ridan-to’g’ri  marketing  tovar  yoki  xizmat  ishlab  chiqaruvchisi  va 



mijozdar  o’rtasida  bevosita  kommunikatsiya  o’rnatishni  qamrab  oladi.  To’g’ridan-

to’g’ri  marketing  shakllari  qatoriga  quyidagilar  kiradi:  "direkt-meyl"  usulidagi 

marketing, telemarketing, kataloglar bo’yicha marketing, televizion, savdo agentining 

ishi va b. 



Shaxsiy  sotish  –  tovarni  bitta  yoki  bir  nechta  potensial  mijozga  taqdim  etish 

bo’lib, bevosita muloqot jarayonida amalga oshiriladi hamda tovarni sotish va ushbu 

mijozlar bilan uzoq muddatli o’zaro munosabatlar o’rnatish maqsadini ko’zlaydi. 

Shaxsiy sotishning asosida mijoznnig ehtiyojlaridan kelib chiqib, sotuvchining 

mijozni qo’shma faoliyatga jalb qilish imkoniyati yotadi, u harakatlar kelishilganligi, 

har  bir  qatnashchining  ushbu  faoliyat  maqsadlari,  vazifalari  va  o’ziga  xosliklarini 

yaxshi  tushunishi  va  qabul  qilishini  taqozo  etadi.  Kommunikatorning  atrofdagilarga 

manfaatdor  hamkorlarni  o’ziga  jalb  qilish,  ularni  ma’lum  bir  harakatlarga  undash, 

ularning  fikr va dunyoqarashlarini o’ziga mos ravishda o’zgartirish  maqsadida ta’sir 

ko’rsatishi – ishbilarmonlik muloqoti strategiyasining asosi hisoblanadi. 

Oldi-sotdi  jarayonining  ma’lum  bir  bosqichlarida,  ayniqsa,  xaridni  afzal 

ko’rish,  ishontirish  va  amalga  oshirish  bosqichlarida  shaxsiy  sotish  eng  samarali 

vosita  hisoblanadi.  Shaxsiy  sotish  texnikasi  reklama  bilan  taqqoslaganda  o’ziga  xos 

xususiyatlarga ega. 

Xususan, u  faqat bu paytda qatnashchilar bir-birining  xarakter  va ehtiyojlariga 

moslashib oladigan ikkita yoki bir nechta kishining shaxsiy muloqotii qamrab oladi. 

Shaxsiy  sotish  sotuvchi  va  xaridor  o’rtasidagi  rasmiy  munosabatlardan  tortib 

do’stona,  ba’zida  professional  uzoq  muddatli  muloqotga  aylanib  ketadigan 

darajagacha  xilma-xil  munosabatlar  o’rnatishga  xizmat  qiladi.  Malakali  sotuvchi 

uchun  xaridorning  manfaatlari  –  shaxsiy  ishtirok  predmeti,  va  uning  mijoz  bilan 

muloqot  qilish  qobiliyatida  hatto  mijozning  dastlabki  xushmuomala  rad  etishi  ham 

kelgusida ijobiy natijalarga olib kelishi mumkin. 




 

65 


Lekin shunga qaramay, ta’kidlash joizki, shaxsiy sotish katta ustunliklarga ega 

bo’lishi  bilan  bir  qatorda  katta  xarajatlar  talab  qiladi  ham.  Reklama  yo’qligida 

shaxsiy sotish jarayoni ba’zija murakkablashadi va cho’zilib ketadi, oqibatda o’zining 

dolzarbligini  yo’qotadi.  Shunday  qilib,  firmaga  ikkiyoqlama  yuklama  tushadi: 

reklama uchun to’lov va savdo agentlariga to’lovlar. 

Shaxsiy  sotishda  o’zaro  munosabatlar  jarayoni  uchta  asosiy  tarkibiy  qismdan 

tashkil topadi: 

1. 


«O’zini tutish» qobiliyati – o’z hissiyotlarini to’g’ri namoyon qilish, bunday 

vaziyatda  to’g’ri  keladigan  verbal  va  noverbal  xulq-atvor  shakllarini  topish, 

hamkorlarga va o’z jamoasi qatnashchilariga tushunarli bo’la olish; 

2. 


«Hamkorni tushunish» qobiliyati – tashqi xulq-atvor bo’yicha uning fikr va 

hissiyotlarini «o’qiy olish», uning xohish-istaklarini oldindan bila olish, ziyraklik; 

3. 

Hamkorni  «ko’rish  va  eshitish»  qobiliyati  –  uning  xulq-atvorga,  so’zlariga, 



imo-ishoralariga,  nutq  ohangiga  e’tiborli  bo’lish,  tashqi  qiyofasidagi  o’zgarishlarni 

sezish, uni diqqat bilan eshitish va tushunish. 

Bunda  aynan  verbal  kommunikatsiyalar  bilan  taqqoslaganda  kamroq 

o’rganilgan  noverbal,  nutq bilan  bog’liq  bo’lmagan  kommunikatsiyalar  muhimligini 

alohida 

ajratib 


ko’rsatishni 

istardik. 

A.Pizning 

ma’lumotlariga 

ko’ra, 

kommunikatsiya  jarayonida  faqat  7%  axborotgina  so’z  orqali  yetkaziladi,  38% 

axborot – nutq ohangi va xarakteri bilan, qolgan 55% esa – noverbal vositalar – imo-

ishoralar, oyoqlar holati, gapirayotgan shaxsning mimikasi, tashqi ko’rinishi bilan. 

Ko’pincha  imo-ishoralar  axborotni  aniqroq  yetkazadi,  chunki  ular  ongsiz  va 

g’ayriixtiyoriy  ravishda  yuzaga  keladi.  Shaxsiy  kommunikatsiyalar  jarayonida 

masofaviy  hududlar  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu  –  odamlar  muloqot  qilishga 

ko’nikkan masofa bo’lib, bunda turli mamlakatlarda ushbu an’anaviy kommunikativ-

masofaviy  hududlar  farqlanadi.  Odatiy  masofaning  buzilishi  qatnashchilarda 

noqulaylik  yuzaga  keltiradi.  Xususan,  yevropa-amerika  madaniyatida  qatnashchilar 

soni  kam  bo’lgan  yarim  rasmiy  qabul  marosimlarida  muloqot  uchun  masofa  50  sm 

dan  120  sm  gacha,  qatnashchilar  soni  ko’p  bo’lgan  yirik  tantanali  qabul 




 

66 


marosimlarida  esa  –  3,5  m  dan  ortiqni  tashkil  qiladi.  Sharq  mamlakatlari 

madaniyatida masofa bunchalik ahamiyatga ega emas. 

Ma’lumki,  imo-ishoralar  va  oyoqlar  holati  hamkorning  asl  holatini,  uning 

emosional kayfiyatini ko’proq aks ettiradi. Masalan, hamkorning kaftlari ochiq holda 

ekanligi  uning  ishonishga  moyil  ekanligidan  dalolat  beradi  va  aksincha.  Qo’l  yoki 

oyoqning chalishtirib turilganligi suhbatdosh  uchun  ma’lum bir  «to’siq»  yaratadi  va 

muloqot qatnashchisining erkin emasligi va sergakligidan darak beradi. 


Download 3,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   272




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish