Ular shuningdek, tovar kompozitsiyasiga grafik to‘ldiruvchi bo‘lib xizmat qiladi.
Ulardan foydalanishning turli variantlarida ularni doimo ushbu korxona tovarlari
yonida joylashtirish lozim. Tovar belgisi yiriklashtirilgan bo‘lishi mumkin
Tovar va firma belgilari tasdiqlangan namunalarga aniq mos kelishi va yuqori
321
badiiy darajada bajarilishi lozim.
Vitrinalarni bezatish uchun yordamchi materiallar sifatida kapron ip,
to‘g‘nag‘ichlar, mix, oyna, reyka (yupqa va ensiz uzun taxtacha), sim, karton, fanera
va chilvir foydalaniladi.
Kapron ip yordamida vitrinada ilish va tortish ishlari bajariladi.
Tovarni mahkamlash uchun dekorator to‘g‘nag‘ichlardan foydalanadi.
Kanselyariya to‘g‘nag‘ichlari oson egiladi va shu bilan birga yog‘ochga oson kiradi,
ular bilan tovar va dekorativ elementlar mahkamlab qo‘yiladi. Tikuvchilar
to‘g‘nag‘ichlari yordamida matolar biriktiriladi, tikuvchilik mahsulotlari va boshqalar
qadab qo‘yiladi.
Turli o‘lchamdagi va kesimdagi mixlar inventar va tovar ilib qo‘yish uchun
foydalaniladi. Mayda mixlarning yordamida mato romga tortiladi.
Oyna yoki shift sifatida, yoki dekorativ fon sifatida foydalaniladi. U
to‘rtburchak, uchburchak, doira shaklida qirqiladi, chetlari silliqlanadi. Ba’zida oyna
bir tomonidan moybo‘yoq yoki nitrobo‘yoq bilan bo‘yaladi.
Reyka tovar mahkamlab qo‘yiladigan ilgaklar tayyorlash uchun foydalaniladi.
Ingichka sim yoki 2,5-3 mm kesimli metall novda bilan trikotaj va tikuvchilik
mahsulotlarini namoyish etish uchun konturlar yasaladi. Uch millimetrli alyumin
novda yordamida dekorator ichkiyim uchun oddiy takgliklar, oyoq kiyimi uchun
poshna qo‘yiladigan moslamalar tayyorlanishi mumkin.
Bo‘yalgan karton gul (kashta) tikilgan mahsulotlar yoki tikuvchilik mahsulotlari
ichiga solish uchun material bo‘lib xizmat qiladi. Zichlashtirilgan kartondan byustlar
va yarim manekenlar yasaladi. Nay shaklida o‘ralgan va qisqich yoki to‘g‘nag‘ich
bilan mahkamlangan karton zig‘ir tolasidan to‘qilgan donabay mahsulotlar yoki mato
uchun karkas, oyna uchun tirgak, shlyapalar uchun tayanch sifatida foydalaniladi.
Fanera va qalin kartondan shim, erkaklar ko‘ylagi va yubkalar ichiga solinadigan
qirqimlar yasaladi.
Vitrinalarni bezatishda bundan tashqari, qirindi, shag‘al, marmar uvog‘i, oyna
parchalari kabi materiallar ham foydalaniladi. Masalan, bezakchining g‘oyasi va
namoyish etiladigan tovarlarga qarab, vitrina poliga rangli qirindi, qum, chig‘anoqlar
322
sepiladi; yangi yil vitrinalari singan archa o‘yinchoqlari parchalari, mayda zarqog‘oz
bo‘laklari bilan bezatiladi.
YAngilik tovarlarga e’tiborni jalb qilish maqsadida, shuningdek, syujetli
vitrinalarni bezatishda dinamik moslamalar qo‘llanadi. Bu tovarlar uchun turli
aylanadigan tagliklar, harakatlanadigan qo‘g‘irchoqlar, tebranadigan dekoratsiyalar
va h.k.
Tovarlarni reklama uchun ko‘rsatishda dinamik moslamalar, xuddi butun
inventar kabi, tovarlarni yorqinroq va ifodaliroq namoyish etish maqsadlariga xizmat
qiladi. SHu sababli turli aylanadigan disklarda, harakatlanuvchi maydonchalarda
dekorativ elementlarni emas, balki tovarning o‘zini ko‘rsatish lozim bo‘lib, makon
bo‘ylab harakatlanishi tufayli tovar yanada ko‘zga tashlanadigan bo‘ladi, bu esa
xaridorga tovarni har tomondan tomosha qilish imkonini beradi.
Yorug‘lik effektlari: shu’la, o‘chib-yonadigan nur, ranglar almashinishi,
aylanuvchan nurqaytargichlar, soyalar, ko‘zguda aks ettirish vositasida yorug‘likni
kuchaytirish, nurni tovar joylashgan erdagi bir nuqtaga to‘plash yordamida qiziqarli
vitrina yaratish mumkin. Ko‘zgular yordamida yaqin va uzoq sahna effektini yaratish
mumkin.
Boshqa bir usul – havo harakatlaridir. Havo oqimi eksponatlarning aylanma
yoki tebranma harakatini yaratishdir. Eksponatlarning «jonli» harakati – vitrinadagi
eng samarali harakat shaklidir.
Harakat shakllari turlicha bo‘lishi mumkin. Illyuzor (xayoliy) harakat bu –
dinamik reklamaning shunday turiki, bunda tovarni va unga yo‘ldoshlik qiladigan
plastik elementlarni (grafika, fotosurat, tagliklar, manekenlar) joylashtirish harakat
illyuziyasini yaratadi, xaridorni o‘z nigohini bir predmetdan boshqachiga
ko‘chirishga majbur qiladi. Bunday samarani tovarlarning turli rangdagi
uyg‘unlashuvi, shuningdek, ularning fakturasi va naqshlari ham berishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
