|
15.3. Magazinda reklama tadbirlari
Xaridorlarga reklama ta’siri ko‘rsatining muhim shakli ko‘rgazma-savdolar
tashkil qilish hisoblanadi
.
Ko‘rgazma-savdolar tashkil qilish mos keluvchi
tayyorgarlikni talab qiladi. Ularni o‘tkazishdan bir hafta oldin reklama e’lonlari radio
va televidenie orqali berilishi, mahalliy matbuotda chop etilishi mumkin (agar bu etarli
darajada yirik magazin bo‘lsa). Magazinda vitrinalar va savdo zali bezatiladi. Kichik
magazinlar ichki va tashqi reklama taxtalari, plakatlar va ko‘rgazma o‘tkaziladigan joy
va vaqt, qo‘shimcha xizmatlar, yangi tovarlar, ularning xususiyatlari va afzalliklari
haqida axborot beradigan boshqa reklama-axborot vositalari tayyorlashi mumkin.
Oziq-ovqat
magazinlarida
ko‘rgazma-savdolar
reklama
qilinayotgan
mahsulotlardan tayyorlangan taomlarni tatib ko‘rish bilan biralikda o‘tkazilishi
mumkin.
Ma’lumki, magazindagi xaridlarning qariyb yarmi xaridorlar tomonidan impulsiv
ravishda, ya’ni oldindan rejalashtirilmagan ravishda, tovarning tashqi ko‘rinishi, o‘rovi
ta’siri ostida yoki sotuvchining maslahati bilan amalga oshiriladi. Masalan, AQSHda
o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, amerikaliklar o‘ziga-o‘zi xizmat ko‘rsatish
magazinlarida xaridlarning 40%igacha impulsiv ravishda, asosan magazindagi ichki
reklama ta’siri sotida amalga oshiradi. Tovar haqida sotuvchidan olinadian axborot
og‘zaki reklamani ifodalaydi. Shu sababli magazinning reklama faoliyatida
sotuvchining roli ancha sezilarli. Uning ishi faqat taklif etilayotgan tovarlarni bilishga
emas, balki ularni xaridorlarga to‘g‘ri taklif qila olishga ham asoslanishi lozim.
Sotuvchi ishtirokida
og‘zaki reklama
boshqa barcha reklama turlaridan individual
muloqot imkoniyati bilan farqlanadi. Sotuvchi, xaridorning xarakterini baholar ekan,
unga yondashuv usulini belgilab oladi. Masalan, xarakteri bo‘yicha harakatsiz, sust
xaridorlarga faolroq xizmat ko‘rsatish, ularga maslahat berish va ishontirish yo‘li bilan
ta’sir ko‘rsatish lozim. Xolerik xarakterga ega bo‘lgan odmlar bilan muloqotda
sotuvchi ayniqsa iltifotli bo‘lishi lozim.
Xaridor xarakterini o‘rganish jarayoni bir lahzada, deyarli intuitiv ravishda
306
amalga oshirilishi lozim. Xaridor xarakteri unga psixologik ta’sir ko‘rsatish usulini
aniqlashda – tovarni ko‘rsatish, u haqida batafsil so‘zlab berish, o‘xshash tovarlar
oldidagi ustunliklari va xususiyatlarini ta’kidlashda ham boshlang‘ich nuqta bo‘lib
xizmat qiladi. Xaridorni tinglar ekan, shu tariqa sotuvchi xarid motivlarini bilib oladi.
Xarid motivatsiyasiga ichki va tashqi omillar ta’sir etadi. Ichki omillar tovarning
o‘zida mujassam topadi. Ko‘pincha xaridor tovarning tashqi ko‘rinishi ta’siri ostida
xarid haqida qaror qabul qiladi. Xarid motivlari xilma-xil bo‘lishi mumkin. Motivga
qarab xaridorga yondashuv ham belgilanadi.
Xaridor bilan muloqot jarayonida sotuvchi uning tovardan manfaatdorligini
qo‘llab-quvvatlashi lozim. Agar xaridor e’tiroz yoki shubha bildiradigan bo‘lsa,
sotuvchi tovarni himoya qilish uchun dalillar topishi va uning adolatli fikrlariga
qo‘shilishi lozim.
Og‘zaki reklamada xaridorda tovarga e’tibor tugamasligiga erishish lozim. Savdo
amaliyoti shuni ko‘rsatadiki, xaridor bir vaqtning o‘zida uchtadan ortiq predmetni
ko‘rib chiqishi qiyin, chunki bunda uning e’tibor taqalib ketadi. SHu sababli sotuvchi
bir xil tovarning uchtadan ortiq namunasini ko‘rsatmasligi lozim.
Magazinda ichki radiotranslyasiya muhim rol o‘ynashi mumkin. Yirik
magazinlarda uning ma’muriyati savdo zaliga yangi tovarlar kelib tushgani haqida
radio orqali e’lon qilishi, tovarlarni seksiya va bo‘limlarda tovarlarni joylashtirish
haqida axborotga e’tibor qaratishi mumkin. Quruk e’lonlar bilan chegaralanmasdan,
vaqti-vaqti bilan radioroliklar ham berish kerak.
Xaridorlarda magazinga tashrif buyurish bilan bog‘liq ijobiy hissiyotlar uyg‘otish
va kuchaytirish uchun mahalliy radio orqali musiqa eshittirishni yo‘lga qo‘yish lozim.
Lekin shuni ta’kidlash joizki, bu tadbir mas’uliyatli bo‘lib, u yoki bu xodimning
musiqiy ta’biga ishonib qolish kerak emas. Bu erda xaridorlar asosiy qismining dididan
kelib chiqish lozim. Bunda shuni e’tiborga olish kerakki, kundalik tovarlar sotiladigan
magazinga ish vaqtida asosan pensionerlar tashrif buyuradi, ularda esa retro musiqalar
ijobiy hissiyotlar uyg‘otishi mumkin. Mehnatga layoqatli yoshdagi xaridolar uchun esa
turli avlodlar va ijtimoiy guruhlarga to‘g‘ri keladigan universal musiqa qo‘yish
maqsadga muvofiq.
307
Do'stlaringiz bilan baham: |
