Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B. Marketing kommunikatsiyasi

 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Marketing 
kommunikatsiyasinini 
o’rganishning 
afzalliklari 
va 
kamchiliklarini sanab bering?

2.
Kommunikatsiyalar qanday turlarga bo’linadi?

3.
Marketing kommunikatsiyalarini imkoniyatlari va maqomini sanab o`ting. 
4.
Axborotni kodlash va qayta kodlash jarayoni qanday amalga oshiriladi? 

---

32 
5.
Integrasiyalangan marketing kommunikatsiyalari kompleksi
ni ifodalab 
bering?
6.
Marketing kommunikatsiyasi kompleksi elementlari va ularning shakllari 
mazmuni tushuntirib o`ting?
 
 

---

33 
2-BOB. MARKETING KOMMUNIKATSIYASI KOMPLEKSINI
YARATISH VA BOSHQARISH 
 
2.1. Marketing kommunikatsiyalari kompleksini ishlab chiqish 
 
Marketing kommunikatsiyalari kompleksini ishlab chiqish tovarni ilgari surish 
bo’yicha muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun strategik ahamiyatga molik 
hisoblanadi, chunki faqat kommunikatsiya vositalaridan to’g’ri foydalanish hamda 
ularning jihatlarini aniq ajratishgina firmaning maqsadlariga erishishga xizmat qiladi. 
Bevosita kommunikatsiyalar jarayonining o’zi bir nechta elementdan iborat, 
chunonchi: jo’natuvchi, kodlashtirish, axborotni tarqatish vositalari, kodni ochish 
(rasshifrovka), oluvchi, javob reaksiyasi, qaytuvchan aloqa, to’siqlar. 
Mazkur model asosiy samarali kommunikatsiya omillarini o’z ichiga oladi va 
amaliy natija beradigan kommunikatsiya tizimi yaratish ustidan quyidagi ishlar asosiy 
bosqichlarini belgilab beradi (2.1-rasm). 
2.1–rasm. Marketing kommunikatsiyalarini ishlab chiqish bosqichlari 
Birinchi bosqich: maqsadli muloqot doirasini belgilash 
Samarali marketing kommunikatsiyalari ishlab chiqishning boshlang’ich 
bosqichi – kompaniya mahsulotlarining potensial xaridorlari; xarid haqida qaror qabul 
qiladigan yoki qaror qabul qilishga ta’sir etadigan real xaridorlar; shaxslar; qiziqishlar 
Maqsadli muloqot 
doirasini belgilash
Kommunikasiya 
maqsadlarini qoyish
Xabarni ishlab chiqish
Marketing 
kommunikasiyalari 
vositalarini tanlash
Marketing 
kommunikasiyalari 
budjeti hajmini 
aniqlash
Marketing 
kommunikasiyalari 
konpleksini tuzish
Marketing 
kommunikasiyalari 
samaradorligini 
baholash va amalga 
oshirish
Integrasiyalangan 
Marketing 
kommunikasiyalarini 
boshqarish

---

34 
bo’yicha guruhlar; ijtimoiy guruhlar yoki butun jamiyatdan iborat bo’lishi mumkin 
bo’lgan maqsadli muloqot doirasi haqida aniq tasavvur shakllantirish. Maqsadli 
muloqot doirasining xususiyatlari kommunikatorning u qaerda, qachon, qanday va 
kimga murojaat qilishi va uning xabari nimadan iborat bo’lishi haqidagi qaroriga katta 
ta’sir ko’rsatadi. 
Maqsadli muloqot doirasi tahlili iste’molchilarning kompaniya imidji, uning 
tovarlari va raqobatchilarning mahsulotlari haqidagi fikrini bilib olishga yordam 
beradi. Imidj bu – shaxsning muayyan ob’ekt haqidagi tasavvurlari, g’oyalari va 
taassurotlari to’plami. Iste’molchining hal qiluvchi ko’rsatmalari va ob’ektga, masalan, 
mahsulot yoki xizmatga nisbatan harakatlari ko’p jihatdan ularning imidji ta’siri ostida 
shakllanadi. Imidjni belgilashda marketologlar dastlab muloqot doirasining mahsulot 
haqida xabardorlik darajasini o’rganadi, so’ngra respondentlar o’rtasida mahsulot bilan 
tanishlik haqida so’rov o’tkazadi va ularning fikrlarini aniqlashtirib oladi. 
Agar respondentlarning ko’pchiligi kompaniya tovarlariga nisbatan salbiy 
munosabatda bo’lsa, salbiy imidj muammosini hal qilish zarur, bu esa katta hajmdagi 
ishlarni va sabr-toqat talab qiladi, chunki kompaniyaning boshlang’ich imidji 
iste’molchilar nazarida tashkilot ko’p jihatdan o’zgargan holda ham saqlanib qoladi. 
Odamlarda predmet haqida ma’lum bir fikr shakllanganidan so’ng ular faqat bu 
axborotni tasdiqlaydigan axborotni osonlik bilan qabul qiladi. Ularda shubha uyg’otish 
va o’zgarishlarga erishish uchun muloqot doirasiga uning dunyoqarashlaridan 
tamomila farq qiladigan ma’lumotlar taqdim etish taqozo etiladi. 
Ikkinchi bosqich: kommunikativ maqsadlar qo’yish. 
Maqsadli muloqot doirasi belgilanganidan so’ng kommunikativ maqsadlarni 
aniqlash talab etiladi. Kommunikatsiya dasturini ishlab chiqishda kommunikatsiya 
maqsadlarini qo’yishning ikki modelini ajratib ko’rsatish mumkin: 
- K. Borve va U. Arensning «kommunikasion piramida» modeli; 
- S. Devisning AUTOR modeli. 
Amerikalik mutaxassislar K.Bove va U.Arens kommunikatsiya maqsadlarini 
piramida ko’rinishida sxematik ravishda ko’rib chiqishni taklif etadi (2.2-rasm).