Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

3.4. Axborotni to„plash uslublari 
Bozorda vujudga kelayotgan o‗zgarishlarni o‗z vaqtida seza bilish, muayyan 
davr mobaynida xaridorlar atvorini, mijozlar hatti-harakatini, raqobatchilar 

---

61 
taktikasini o‗rganish korxona va tashkilotlarning marketing faoliyatini samarali 
tashkil etishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu xususda axborotni to‗liq olish, 
qayta ishlash va undan qaror qabul qilish bosqichida unumli foydalanish 
imkoniyatlari bir muncha cheklangan bo‗ladi.
3.4-rasm. Marketing axborotlarini to„plash uslublari 
 
Chunki, bozorda ro‘y berayotgan o‗zgarishlarning jadalligi, o‗zaro bog‗liqligi 
va ta‘sirchanligi yuqoridir. Shu sababdan, o‗rganilayotgan jarayon yoki ob‘ekt 
xususida auditlik bilan axborot olish, uning imkoni boricha to‗laligini, 
ishonchliligini ta‘minlash talab etadi, bunday tarzda axborot olish uslubi bo‗lib-
kuzatish uslubi hisoblanadi. 
Kuzatish uslubi iqtisodiy, ijtimoiy sohalar statistikasida ko‗p qo‗llaniladigan 
axborot yig‗ish uslubi sanaladi. Kuzatish o‗z navbatida bir qator turkumlash 
belgilariga ko‗ra farqlanadi. Bu xususda iqtisodiy statistikaga oid darsliklar va 
o‗quv qo‗llanmalarida etarli ma‘lumotlar berilgan. 
Kuzatish asosida o‗rganilayotgan ob‘ekt yoki jarayonga xos bo‗lgan axborotni 
yoppasiga yoki tanlama shaklda olish mumkin. Yoppasiga kuzatish muayyan