Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

9.2-rasm. Firmaning tovar strategiyasi
26
 
Variatsiya deganda birinchi navbatda tovarning tashqi shakli va stili, uning 
o‗rovi va tovar markasini o‗zgartirishni, tovar holatining emas, balki mavjud tovar 
shakli va texnik jihozlanishning o‗zgarishini tavsiflar texnik eksplatatsion 
xususiyatlarini o‗zgartirishni tushunadi.
Modifikatsiya tovar sifatini yaxshilanishidan tashqari, uning funksional 
tavsifnomalarini 
takomillashtirishni 
nazarda 
tutadi, 
bu 
esa 
tovarni 
differensiatsiyasiga, ya‘ni uning innovatsiyasiga mansubdir. 
Tovar eliminatsiyasi – samarali tovar siyosati korxonaning tovar 
nomenklaturasi va ishlab chiqarish dasturini doimiy ravishda nazorat qilish va 
tartibga solib borishni nazarda tutadi. 
Tovar eliminatsiyasi strategiyasining vazifasi – bozorda jozibadorlik nuqtai 
nazaridan shubhali va qayta tekshiruvdan o‗tishi lozim bo‗lgan tovarlarni 
aniqlashdan iborat. 
Tovar variatsiyasi – ishlab chiqarilayotgan va bozorda mavjud bo‗lgan 
tovarni uning ayrim xususiyatlari yoki ko‗rsatkichlarini o‗zgartirish yo‗li bilan 
modifikatsiyalash. 
26
Ergashxodjaeva Sh.J. Strategik marketing. Darslik. -T.: Ozbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2014. - 
240b.
 
Tovar innovatsiyasi 
strategiyasi 
Tovar differansiasiyasi 
Tovar diversifikasiyasi 
Tovar variasiyasi 
strategiyasi 
funksional xususiyatlar 
variasiyasi 
tabiiy xususiyatlar 
variasiyasi 
tovar dizayni variasiyasi 
imidj variasiyasi 
marka va nom 
variasiyasi 
qo'shimcha samarani 
ta'minlash variasiyasi 
Tovar eliminasiyasi 
ixtisoslashtirish 
navni o'zgartirish 

---

200 
Variatsiya – bozorda mavjud bo‗lgan tovarlarni zamonaviylashtirish. 
Eliminatsiya – ishlab chiqarish dasturidan bironta tovarni ishlab chiqarishni 
chiqarib tashlash. 
Tovar innovatsiyasi strategiyasi yangi tovarni ishlab chiqarish va tatbiq etish 
dasturini aniqlaydi. Biroq «yangi tovar» tushunchasini turli talkinga ega va 
takomillashtirishni asoslash sifatida ishlatiladi, mavjud tovarni yangilash uchun 
ishlatiladi. 
Mavjud nazariya va amaliyotda innovatsiya «yangilik kiritish» va «yangilik» 
tushunchalari bilan sinonim hisoblanadi. 
Bozor innovatsiyasi deganda mavjud mahsulot bo‗yicha yangi g‗oyani olish, 
shuningdek yangi mahsulotlarni ishlab chiqish va bozorga chiqarish tushuniladi. 
Tovar innovatsiyasi yangi tovarni ishlab chiqish va qo‗llashni ko‗zda tutadi va 
amalga 
oshirish 
shakli 
bo‗yicha 
tovar 
differensiatsiyasi 
va 
tovar 
diversifikatsiyasiga bo‗linadi. 
Tovar diversifikatsiyasi o‗zida raqobatchi tovarlardan ajralib turuvchi 
qiladigan bir qator asoslangan tovar modifikatsiyasini ishlab chiqish jarayonini 
mujassamlashtiradi. 
Bozorni modifikatsiyalashda sotish hajmini oshirish, iste‘molchilar ishonchini 
kozonish, yangi bozor segmentlariga tovarni chiqarish, mijozlar e‘tibori va 
qiziqishini ushbu firma chiqarayotgan tovarlarga qaratish, xaridorlarni tovarni 
intensiv iste‘molini rag‗batlantirish orqali amalga oshiriladi. 
Tovarni modifikatsiyalashda tovar sifatini oshirish, tovar xossasini 
yaxshilash, tovarni bezash va tashqi dizaynini yaxshilash ko‗zda tutiladi. 
Marketing-miksni modifikatsiyalashda esa marketing elementlaridan to‗liq 
ishlatishni nazorat qilish optimal maqsadda marketing elementlarini shakllantirish 
va qo‗llash ko‗zlanadi. 
Maqsadli bozorni o‗zlashtirish yo‗llarini qidirishda muqobil strategiyalarni 
aniqlash uchun I.Ansoff tomonidan 1966 yilda taklif etilgan «tovar-bozor» 
matritsasi ishlatiladi.