Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S



Download 4,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet155/346
Sana11.02.2022
Hajmi4,39 Mb.
#442449
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   346
Bog'liq
1 Ergashxodjaeva Sh J , Qosimova M S , Yusupov M A Marketing

10-BOB. NARX SIYOSATI 
 
10.1. Narx tushunchasi, uning mohiyati va narx turlari 
Narx bozor kategoriyasi bo‗lib, tovarlar ayirboshlanganda yuz beradigan 
munosabatlarni anglatadi. Narx nazariy jihatdan olganda tovar qiymatining puldagi 
ifodasi, qiymatining bozordagi ko‗rinishidir. Narx bamisoli barometr kabi bozor 
holatini ko‗rsatib turadi, narx pasayib ketsa, tovar bozori kasodlikka yo‗likkan 
bo‗ladi, tovar nafsiz bo‗lib, uni boshqa tovar bilan almashtirish yoki uning sifatini 
tubdan yaxshilash zarurligi pul tarkibiga qo‗yiladi. Narxning iqtisodiy mazmunini 
uning funksiyalari ko‗rsatib beradi. Narx nimaga tegishli bo‗lishidan qat‘iy nazar 
(tovar, xizmat) beshta asosiy funksiyani bajaradi: 
1.
bozor muvozanatini ta‘minlash funksiyasi; 
2.
hisob-kitob, ulchov funksiyasi; 
3.
iqtisodiy regulyator funksiyasi; 
4.
raqobat vositasi funksiyasi; 
5.
ijtimoiy himoya funksiyasi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida narxning quyidagi turlari mavjud: demping narx, 
nufuzli narx, milliy narx, arzonlashtirilgan narx, jahon narxi, yashirin narx, erkin 
narx, standart narx, kontrakt (ulgurji) narx, chakana narx, o‗zgaruvchan narx, limit 
narx, muvozanat narx. 
Narx siyosati – narxni tashkil etish va narxni boshqarish strategiyasi va chora 
– tadbirlari yig‗indisi; bu ishlab chiqarish holatlarini, bozor kon‘yunkturasini, 
shuningdek ishlab chiqaruvchiga foyda keltirib, xaridor ehtiyojini qondirishdagi 
tovar va xizmatlarga narxni belgilashni bilishdir. 
Narx strategiyasi – narxni belgilash va o‗zgarishi bo‗yicha chora – 
tadbirlaridir. 
Narx taktikasi - qisqa muddatli xarakterga(narxga chegirma, narxga ustama) 
va bir marotabalik chora – tadbirlarni o‗zida mujassamlashtiradi. 
Narx siyosatini boshqarish maqsadlari quyidagilardir: 


212 
-bozorda korxona mavqeini saqlab qolish; 
- joriy foydani maksimallashtirish; 
- bozor ulushi bo‗yicha liderlik; 
- tovar sifati bo‗yicha liderlik. 
Narxlar tovarni yangilik ko‗ra quyidagicha klassifikatsiyalanadi: 
1.
―Qaymog‗ini olish‖ strategiyasi 
2.
Bozorga yorib kirish 
3.
―Psixologik‖ narx – sotuvchilar tomonidan narxni qabul qilish 
psixologiyasidan kelib chiqadi(narx yaxlit summadan kichikroq) 
4.
Bozorda yoki tarmoqda lider orqasidan boruvchi narx – bosh raqibga 
nisbatan narx o‗rnatiladi. 
5.
Ishlab chiqarish holatlarini qoplash xarajatlari 
6.
Tebranib turuvchi narx 
7.
Uzoq muddatli narx 
8.
Egiluvchan narx 
9.
Ustunlik narx – bozorda 70 – 80 % ulushni egallagan korxona qo‗yadigan 
narx. 
10.
Kelishilgan narx 
11.
Tashqi savdo oborotini ta‘minlovchi narx. 
Oxirgi narxga quyidagi omillar ta‘sir etadi: 
1.
Tovar iste‘molchilari 
2.
Davlat tomonidan tartibga solish 
3.
Tovar harakati kanallari qatnashchilari 
4.
Raqobat.
Bozor narxining asosiy xususiyatlari ularning doimo o‗zgarib turish 
qobiliyatidir. Narxlar hech qachon sababsiz o‗zgarmaydi. Yuqori narxlar esa 
yuqori sifatli, yangi iste‘mol qobiliyatiga ega bo‗lgan tovarlarga o‗rnatiladi. Narx 
darajasiga tovarning raqobatbardoshligi va bozordagi o‗rni bog‗liqdir. 
Narx belgilash maqsadlari: bozor ulushini ko‗paytirish, qisqa vaqt ichida eng 
ko‗p foyda olish, yuqori foyda normasini uzoq muddat saqlab qolishdan iborat. 


213 

Download 4,39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   346




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish