Ergashxodjaeva Sh. Dj., Nazarova F. M

3.5-rasm. Marketing axborot tizimining sxemasi
1
 
 
                                                
1
 
А.B. Коротков. Маркетинговые исследования. Учебник для бакалавров. 3-е изд., перераб., и доп. -М. : 
Издательство Юрайт, 2015. - 102 с 
Teskari aloqa 
Atrof-muhit 
Kompaniya 
maqsadlari 
Marketing rejalari 
Marketing rejalaridan 
foydalanish 
Marketing kuzatuv tizimi 
 
Bozor tadqiqotlari 
 
Doimiy kuzatuv, ma’lumotlarni 
saqlash 
Ta’sir ko’rsatish 

---

 
78 
Avval  firma  marketing  rejalarining  umumiy  yo’nalishlarini  belgilab  beruvchi 
kompaniya  maqsadlarini  belgilaydi.  Bu  maqsadlarga  atrof-muhit  omillari 
(raqobatchilik,  hukumat,  iqtisodiyot)  ta’sir  ko’rsatadi.  Marketing  rejalari  o’z  ichiga 
nazorat  qilinuvchi  omillarni,  jumladan,  maqsadli  bozor,  maqsadli  marketing, 
marketingni tashkil etish turi,  marketing strategiyasi (tovar  yoki  xizmat, taqsimot  va 
narx)  va  boshqaruvni  tanlashni  kiritadi.  Marketing  rejasi  aniqlangandan  so’ng 
tadqiqotlar  hamda  ma’lumotlarni  muntazam  kuzatish  va  to’plashdan  iborat  bo’lgan 
axborot  tarmog’i  yordamida  marketing  xizmatining  axborotga  bo’lgan  umumiy 
ehtiyojlarini muayyanlashtirish va qondirish mumkin. Marketing tadqiqotlari tadqiqot 
muammolarini  hal  qilish  uchun  aniq  ma’lumotlarni  beradi.  Buning  uchun 
saqlanayotgan ma’lumotlar (ichki ikkilamchi ma’lumotlar) yoki tashqi ikkilamchi va 
birlamchi ma’lumotlarni to’plash kerak bo’lib qolishi mumkin. 
Doimiy  kuzatuv  bu  shunday  jarayonki,  uning  vositasida  o’zgarib  turuvchan 
atrof-muhit  muntazam  tahlil  qilib  boriladi.  U  yangiliklar  byulleteni,  hamkorlar  va 
raqobatchilardan  doimiy  ravishda  ma’lumotlar  olib  turishni  qamrab  olishi  mumkin. 
Ma’lumotlarni  saqlash  firmaning  barcha  ichki  ahamiyatli  ma’lumotlarini  (savdo 
hajmi,  xarajatlar,  xodimlar  ishi  va  hokazo),  shuningdek,  marketing  tadqiqotlari  va 
doimiy  kuzatuvlar  orqali  yig’ilgan  ma’lumotlarni  to’plashdir.  Ushbu  ma’lumotlar 
qaror qabul qilishga ko’maklashadi hamda kelajakda foydalanish uchun saqlanadi.  
Firmaning  resurslari  va  axborot  ehtiyojlaridan  kelib  chiqqan  holda  marketing 
axborot  tizimi  kompyuterlashtirilgan  bo’lishi  mumkin.  Kichik  firmalar  bu 
tarmoqlardan  kompyutersiz  ham  samarali  foydalanishi  mumkin.  Har  qanday 
tizimning  muvaffaqiyatini  ta’minlovchi  omillar  bu  uning  ketma-ketligi  va  saqlash 
texnikalarining yaxshiligidir. 
Marketing  rejalarini  axborot  tarmog’idan  olingan  ma’lumotlar  asosida  amalga 
oshirish lozim. Masalan, doimiy kuzatuv natijasida firma xom-ashyo qiymati keyingi 
yil  davomida  7  foizga  o’sishi  to’g’risida  xulosaga  kelishi  mumkin.  Bu  esa 
kompaniyaga  marketing  variantlarini  (xarajatlarni  qayta  taqsimlash,  qo’shimcha 
sarflarni qabul qilish) o’rganish va amalga oshirish uchun variantlardan birini tanlash 
uchun  vaqt  beradi.  Agar  kuzatuv  amalga  oshirilmagan  bo’lsa  firma  kutilmagan 

---

 
79 
vaziyatga  duch  kelishi  va  qo’shimcha  xarajatlarni  qoplashda  hech  qanday 
variantlarga ega bo’lmasligi mumkin.