Ер ҳақида умумий маълумотлар

Ер шарининг тузилиши, таркиби



1.1-расм.
Ернинг тузилиши. Ернинг тузилишини ўрганиш, катта илмий ва амалий аҳамиятга эгадир. Ерда содир бўладиган зилзилаларни, ерни массасини ва зичлигини ўрганиш асосида, ернинг ядро, (ўзак), оралик қобиқлари, мантия ва ернинг пўсти - литосферадан тузилганлиги маьлум бўлди.
Ернинг устки қисми, сув қобиғи (гидросфера), биосфера, (организмлар яшаш сфераси) ва атмосферадан иборат. Бурғ қудуқлар ёрдамида ернинг энг чуқур ковлангани 12 км бўлиб, (Кола ярим оролида) ундан чуқурроқ қисмини фақат махсус физикавий усул билан ўрганиш мумкин.
Ер шарини ташқи томондан ўраб тўрган биринчи қатлам - атмосфера ёки ҳаво қатлами бўлиб, қалинлиги 500 дан 3000 км гача бўлиши мумкин..
Атмосфера уч қатлам - тропосфера, стратосфера ва ионосферадан тузилган. Тропосфера - атмосферанинг ерга яқин қисми бўлиб, қалинлиги 6 км (қутбда) ва 15-18 км (экваторда) га тенг. Ер юзасидаги энг юқори ҳарорат Ливияда бўлиб, (сояда 58⁰С), Ўзбекистонда, Термизда (сояда 50⁰с), энг паст кузатилган совуқ эса Антарктида (-87⁰с) ва Ёқутистонда (-71⁰) кузатилади,
қуйи қатламларда «Температура инверсияси» бўладиган (ҳарорат ортиб борадиган) жойларни ҳисобга олмаганда, температура пасайиб боради ва минимумга етади, ундан юқорида эса температура яна бир оз кўтарилади ва ўрганилган баландликка қадар деярли ўзгармайди.
Ер сиртидан кўтарилган сари босим қуйидагича ўзгаради:

Баландлик км

0

1

2

3