Эпидемик жараён ҳақида тушунча, юқумли касаллик-ларнинг юқиш механизми ва табиий ўчоқлилик назариялари. Паразитар тизимнинг ўз-ўзини бошқариш назарияси

Юкумли касаллик кўзгатувчиларининг таркатиш омиллари ва таркатиш йўллари

• Юкумли касаллик кўзгатувчиларининг таркатиш омил-
• лари - бу юкумли касаллик кўзгатувчиларини бир организм-
• дан бошкасига ўтишини таъминловчи ташки мухит элементла-
• ридир.

• Юкумли касаллик кўзгатувчиларининг таркатиш йўл-
• лари - бу юкумли касаллик кўзгатувчиларини бир организм-
• дан бошкасига ўтишини таъминловчи муайян ташки мухит
• элементлари ёки улаларнинг йигиндисидир.

• 1. Хаво Бирламчи Махсус
• 2. Озик-овкат Оралик Номахсус
• 3. Сув Охирги
• 4. Тупрок
• 5. Уй-рўзгор ва ишлаб
• чикариш буюмлари
• (предметлари)
• 6. Тирик таркатувчи
• омиллар (хашоротлар)

Касаллик қўзғатувчисини одам организмида жойлашган жойига ва юқтириш омилларига қараб юқиш механизмининг 5 та тури тафовут қилинади.

• 1. Фекал-орал юқиш механизми
• Бунда касалик қўзғатувчиси ичак трактида жойлашган бўлиб, асосан нажас (аҳлат) ёки қусуқ массаси билан ташқи муҳитга ажралади. Соғлом одам организмига оғиз орқали киради. Асосий юқтириш омиллари:
• озиқ-овқат,
• сув, тупроқ,
• идиш-товоқ,
• қўл ва б.қ.

Юқумли касалликларнинг фекал-орал юқиш (ўтиш) механизми

2. Аэрозол юқиш механизми

• Касаллик қўзғатувчиси нафас йўллари шиллиқ қаватида жойлашади ва нафас олиб чиқарганда ҳаво билан ташқарига ажралиб чиқади, етакчи юқтириш омили бўлиб ҳаво ҳисобланади.

• Касаллик қўзғатувчиси қон айланиш тизими-да жойлашади. Қон сўрувчи бўғимоёқлилар орқали (бит, чивин, бурга ва ҳ.к.) юқади.

• 3.Трансмиссив юқиш механизми

Юкумли касалликларнинг аэрозол ўтиш механизми

4. Маиший-мулоқот юқиш механизми.

• Касаллик қўзғатувчиси тери қопламаларида ва ташқи шиллиқ қаватларда жойлашади. Мулоқот йўли билан касаллик юқади. Ушбу юқиш механизми 2 хил бўлиши мумкин:
• - бевосита мулоқот, юқтириш омилининг иштироки бўлмайди,
• - билвосита мулоқот, юқтириш омили ишти-рок этади (зарарлданган қўл ёки бошқа уй-рўз-ғор ва ишлаб чиқаришпредметлари орқали).