Eng yangi tarix

I bosqich.
1914-1945 yillardagi ikki jahon urushi o‘rtasidagi davr. Unda dunyoni qayta
taqsimlab olishga, yangi dunyo tartiboti o‘rnatishga yo‘naltirilgan jahon mojarolari juda ko‘p.
Birinchi jahon urushi imperialistik, ya’ni ikkala imperialistik guruh boshlagan bosqinchilik urushi
bo‘ldi. U talonchilik va buzg‘unchilik urushi edi. Shunday bo‘lsa-da, barcha mamlakatlarni
qamragan demokratik harakat rivojlanishi uning natijasidir. Ushbu davrda maqsadi demokratik
islohotlarni amalga oshirish bo‘lgan umumdemokratik xarakterdagi kuchlar yuksalishi ustunlik qildi.
Kapitalistik tizimning ham iqtisodiy, ham ijtimoiy-iqtisodiy inqirozi jahonni ikkita – ham
demokratik, ham fashistik-totalitar lagerga bo‘lib yubordi. Ikkinchi jahon urushi endilikda
birinchisiga qaraganda butkul boshqacha xarakterda edi. U demokratik lager davlatlari tomonidan
umumdemokratik xarakterdagi, fashistik lager davlatlari tomonidan esa tajovuzkorlik, bosqinchilik
va talonchilik urushi edi. Ikkinchi jahon urushida demokratik davlatlar g‘alaba qozondilar. Bu
demokratik kuchlarning umumjahon tarixi ahamiyatiga molik g‘alabasidir.
II bosqich.
Sovuq urush davri. 1946 yildan 1991 yilgacha, ya’ni Ikkinchi jahon urushi
tugashidan to Sovet Ittifoqi parchalangunga qadar kechgan davrni o‘z ichiga oladi. Butun jahonda
jamiyatni insonparvarlashtirish uchun kurash keng avj oldi. Inson huquqlari uchun kurash,

---

5
mustamlakalarni ozod qilish, irqchilikka barham berish, totalitar va mustamlaka tuzumlarini tugatish
sovuq urush davrining asosiy mazmuniga aylandi. U faqat tashqi jihatdan ikki buyuk davlat yoki
ikki tizimning mojarosi tarzida tasavvur etilsa ham, aslida aksilinsoniy tizimlar va tuzilmalarni
tugatish uchun umumjahon kurashi edi.
III bosqich.
Yangi demokratiya davri. U Sovet davlati parchalanganidan so‘ng boshlandi va
globallashuv jarayonlarining jahon miqyosida jadal ilgarilashi bilan tavsiflanadi. Globallashuvni
rivojlantirish yo‘lidagi oxirgi to‘siqlar qulab tushdi. Jahon maydonida dunyo hamjamiyati
tuzilmalarini insonparvarlashtirish, demokratlashtirish va globallashtirish jarayoniga o‘z hissasini
qo‘shayotgan yangi demokratik davlatlar paydo bo‘ldi. Ko‘p qutbli dunyo siyosati tarix maydoniga
keldi.
Eng yangi tarixning 1918-1945 yillarni o‘z ichiga olgan 1-chi qismini ham davrlarga bo‘lib
o‘rganamiz.
1) 1918-1923 yillar bu davr 1-chi jahon urushidan keyingi iqtisodiy va siyosiy inqirozlar
davri bilan, Rossiyada yuz bergan oktabr to‘ntarishining ta’siri tufayli chet ellarda yuz bergan
inqilobiy jarayonlar bilan xarakterlanadi.
2) 1924-1928 yillarni o‘z ichiga olgan kapitalizmning vaqtincha va qisman stabillashuvi
bilan, kapitalizm bilan tarix maydoniga kelgan yangi tuzum sotsializm o‘rtasida tinchlik masalasida
ba’zi bir murosalarga kelishi bilan, shuningdek, kapitalistik dunyoda paydo bo‘layotgan fashistik