Eng katta cho'l

Eng katta cho'l

Qumli cho'llar butun Er yuzidagi taxminan 20% ni egallaydi. Bu katta jonsiz joylar, uning hududida tayyor bo'lmagan odam muqarrar o'limga mahkumdir. Eng katta cho'l cheksiz tubsizlik qanday qilib egallab olishga, singdirishga va yo'q qilishga qodir, ammo u naqadar o'lik go'zal

Cho'lning haqiqiy malikasi - dunyodagi eng katta cho'l. Uning maydoni 9,065,000 kvadrat metrni tashkil etadi, bu Amerika Qo'shma Shtatlari egallagan hududdan biroz kamroq. Sahara Afrikaning shimolida joylashgan va Misr, Liviya, Jazoir, Marokash, Mali, Niger, Chad, Sudan va G'arbiy Sahara kabi davlatlar hududining bir qismini egallaydi. Mo''jizalar haqida gapirganda, albatta, Saharani eslashga arziydi, chunki bu erda shubhasiz etakchi. Yil davomida uning hududida 100 dan 200 minggacha mo''jizalar sodir bo'ladi. Hatto maxsus "sarob" xaritalari ham mavjud bo'lib, ular eng ko'p paydo bo'lishi mumkin bo'lgan joylarni ko'rsatadi
Sahrói kabír (arabcha: الصحراء الكبرى, As-Sahro-al-Kubro; fransuzcha: Sahara) — Yer yuzidagi eng katta tropik choʻl. Afrika qitʼasining shimolida. Gʻarbdan sharqqa qarab taxminan 4800 kmga, shimoldan janubga qarab 800 dan 1200 kmgacha choʻzilgan; 8,6 mln km maydonni egallagan (Afrika qitʼasining 30 %ga yaqin maydoni, Braziliyadan kattaroq). Gʻarbdan Atlantika okeani sohillarigacha, shimolda Atlas togʻlari va Oʻrtayer dengizi, sharqdan Qizil dengiz bilan oʻralgan. Sahroning janubiy chegaralari (16° shimoliy kenglikda) kamharakat qumli dyunalar iborat, undan janubda Sudan savannasiga oʻtuvchi Saxel regioni joylashgan.
Sahroi Kabir qisman oʻndan ortiq mamlakat — Jazoir, Liviya, Mali, Marokash, Mavritaniya, Misr, Niger, Sudan, Tunis, Gʻarbiy Sahroi Kabir va Chad hududini egallaydi. Choʻlning katta maydonida oʻtroq ahloli yashamaydi, oʻtroq hayot asosan vohalar, Nil va Niger daryosi vodiylarida tarqalgan. Sahroi Kabirda asosan qumli-toshli rayonlar koʻp uchrasada, uni faqat bir tipdagi choʻllar kategoriyasiga kiritib boʻlmaydi. Sahro turli hududlarga boʻlib, boʻlib, ular: Tenere, Katta Sharqiy Erg, Katta Gʻarbiy Erg, Tanezruft, Al-Hamro, Igidi, Erg-Shesh, Arab choʻli, Jazoir choʻli, Liviya choʻli, Nubiya choʻli va Talaq choʻllaridir. Sahroi Kabir doimiy ravishda oʻsib bormoqda: u har yil janubga tomon 6÷10 kmga kengaymoqda
Sahroi Kabir nomining ilk bora esga olinishi eramizning I asriga oid[3] . U arabcha arabcha: صَحراء (ṣaḥrāʾ) soʻzidan olingan boʻlib, “choʻl”, “sahro” maʼnolarini beradi, bu soʻzning koʻplik maʼnosini beruvchi koʻrinishi esa “ṣaḥārā” koʻrinishiga egadir. Bundan tashqari, uning sifat beruvchi “aṣḥar” soʻzi bilan aloqasi bor, deb hisoblashadi, bu soʻz hech nima oʻsmaydigan qizil tekislik, maʼnosini anglatadi. Boshqa manbalarga qaraganda, qadimgi arab tilida “sahra” — “jigarrangsimon qizil” maʼnosiga ham ega[4]. Sahroi kaborning bir nechta rayonlarining nomi, jumladan Tanezruft (Jazoirning janubi-gʻarbi), Tenere (Nigerning markazida), Shimoliy Afrikaning tub aholisi hisoblanmish, barbarlar tilidan olingan
Turli manbalar Sahroi Kabirning maydonini turlicha talqinda aniqlashtirishadi, shuning uchun maydon oʻlchamlari bahosi oʻzgarib turadi. 100 va 200 mmli izogiyeta, quruqlik indeksi, xurmo daraxtlarining meva berish chegaralari va shimolda sparto oʻtlarining oʻsishi, shuningdek, janubda boshqa turdagi oʻsimliklarning oʻsish maydoni kabi aniqlash usullaridan foydalanishadi. Ayrim manbalar Sahroi Kabirning sharqiy chegarasi Nil daryosi bilan tugashini hamda Arab choʻli va Nubiya choʻli uning tarkibiga kirmasliklarini yozishadi. “Bolshaya sovetskaya ensiklopediya”da choʻl diapazoni 6 mln.dan dan 8 mln km2 gacha ekanligi yozilgan [5]. Britannika ensiklopediyasi maʼlumotlariga qaraganda Sahroi Kabir 8,6 mln km2 maydonni egallagan boʻlib, u qitʼa hududining 30 %ini egallagan[1]. WWF tashkiloti esa, sahro maydonini 9,1 mln km2 deya taʼkidlaydi.