«energetika» fakulteti

17-MA’RUZA

REAKTIV QUVVATNI KOMPENSATSIYALASH ( RQK) XAQIDA TUSHUNCHALAR. KOMPENSATSIYALOVCHI QURILMALAR

M a ‘ r u z a r e j a s i

1. 
   Reaktiv quvvatni kompensatsiyalash xaqida tushunchalar
   

a) RQK ning vazifalari
b) Reaktiv quvvat Iste’molchilari
v) Reaktiv quvvat istexmolini kamaytirish usullari

2. 
   Kompensatsiyalovchi qurilmalar
   

Tayanch so`z va iboralar:
Quvvatlar uchburchagi, "fi" burchak, quvvat koeffitsiyenti, quvvat isroflari, AD, kuch transformatorlari, boshqariluvchi to`g`rilagich, SD, kondensatorlar, ventilli manbaalar, tadbirlar, SD ishlatish, kuchlanishni kamaytirish, salt yurish, 45 %, yuklanish koeffitsiyenti, 70%, "uchburchak" ulanish sxemasi, "yulduz" ulanish sxemasi. Statik kondensator, yog`li, "savtol", solishtirma quvvat isroflari, solishtirma qiymati, komplekt qurilmalari, past kuchlanishli, 6-10 kV kuchlanishli, uchburchak sxemasi, yulduz sxemasi. SD, eng katta reaktiv quvvat, qo`zg`otish toki, kam qo`zg`otish, aktiv quvvat isroflari, yengillashtirilgan rotor, kichikroq xavo tirqishi, kuchlanishni rostlash.

1. 
   Reaktiv quvvatning kompensatsiyalash (RQK) ning vazifalari.
   

Reaktiv quvvatning bir qismini generatorlardan, qolgan qismini korxonalarga o`rnatiladigan maxalliy manbalardan olish mumkin. Iste’molchilar uchun reaktiv quvvatni korxonaladagi maxalliy manbalarda olishga reaktiv quvvatni o`rnini qoplash (RQO`Q) deyiladi. RQK elektr taxminot tizimining iqtisodiy va texnik ko`rsatkichlarini yaxshi-lash imkonini beradi. Elektr tarmoqlarda elektr energiyasini uzatish jarayonini ko`rib chiqamiz.
Uzatilayotgan to`la quvvat :
(30.1)
va o`tayotgan tok
(30.2)
(30.1) va (30.2) larda reaktiv quvvat to`la ravishda liniya boshidagi manba energotizimning rayon podstantsiyasidan olinadi deb faraz qilinadi. Liniya oxirida (korxonada) quvvati Q_k bo`lgan maxalliy reaktiv quvvat manbalari o`rnatilganda to`la quvvat va tok quyidagicha bo`lishi mumkin :
(30.3)
tok
(30.4)
bu yerda Q_K-o`rnini qoplash qurilmasi bo`lgan maxalliy manbaning quvvati.S’