Энергетика факултети “электр механикаси ва технологиялари” кафедраси

Datchik (ruscha), birlamchi o‘zgartirgich – o‘lchanayotgan fizik kattalik (bosim, elektr kuchlanish, siljish va b.)ni uzatish, unga ishlov berish va qayd qilish uchun signal (odatda, elektr signal)ga aylantirib beradigan qurilma. O‘lchash, signal yoki rostlash qurilmalari tizimining muhim qismi; sezgir elementi tekshirilayotgan miqdorlar (bosim, tezlik, yorug‘lik kuchi, elektr toki, kuchlanish va b.) ta’sirini sezadi. Ishi elektr qarshiligi, sig‘im, induktivlikka, shuningdek, nazorat qilinadigan mexanik, akustik, issiqlik, elektr, optik, magnit kattaliklar ta’sir etganda elektr yurituvchi kuch (EYuK.) hosil bo‘lishiga asoslangan. Datchiklar (sig‘im datchigi, induktiv datchik, induktsion datchik va h. k.) keng tarqalgan. Elektr zanjirlarida kontaktlarning ulanib-uzilishiga asoslangan datchiklar (kontakt datchigi) va elektr mashina datchiklari ham bor. Datchik avtomatika va telemexanika qurilmalarining muhim qismi hisoblanadi
Kuchaytirgichning vazifasi signal quvvatini oshirishdan iboratdir, ya’ni kuchaytirgich chiqishidagi tebranishlar quvvati uning kirishidagi tebranishlar quvvatidan katta bo‘lishi kerak. Ammo bu quvvatning kuchayishi ko‘pincha kuchaytirgich ishining xususiyatiga xos emas. Ko‘p hollarda dastlab signal kuchlanishi yoki tok tebranishining amplitudasini kattalashtirish kerak va faqat shundan keyingina quvvatni oshirish uchun kuchaytirgich kirishiga kuchaytirilgan signal berish kerak. Bunday dastlabki kuchaytirishda signal quvvati oshadi, lekin absolyut kattaligi oz bo‘ladi. Bu yerda tok yoki kuchlanishni kuchaytirish anchagina o‘ziga xos va ahamiyatlidir. Shu sababga ko‘ra kuchaytirish texnikasidan kuchlanish, tok va quvvat kuchaytirgichlariga ajratish qabul qilingan
Trigger (tetik tizimi) – uzoq vaqt davomida ikki barqaror holatdan birida turish va tashqi signallarning ta’siri ostida ularni almashtirish imkoniga ega bo‘lgan elektron qurilmalar sinfidir.