Энергетика факултети “электр механикаси ва технологиялари” кафедраси

Rezistor – inglizcha “resisto” so‘zidan olilngan bo‘lib qarshilik ko‘rsataman ma’nosini anglatadi. Bu element radioelektron zanjirga ulanganda elektr energiyasini issiqlik, mexanik yoki yorug‘lik energiyasiga aylantiradi. Ko‘pgina adabiyotlarda aktiv qarshiliklar rezistor deb ataladi. Rezistorlar yasalgan materialiga qarab simli va simsiz bo‘ladi. Qarshiligi tashqi sabablarga qarab keskin o‘zgaradigan rezistorlar alohida guruhlarga ajratiladi. Bularga harorat o‘zgarishlariga sezgir bo‘lganlari – termistorlar, yorug‘likka sezgirlari – fotorezistorlar, potentsiallar farqiga sezgirlari – varistorlar deb ataladi.
Kondensatorning sig‘imi qoplamalar yuzasiga to‘g‘ri, oralig‘idagi masofaga teskari proportsional bo‘ladi. Tuzilishiga ko‘ra kondensatorlar ikki turga ajratiladi: o‘zgarmas va o‘zgaruvchan sig‘imli. Sig‘imi kichik oraliqda o‘zgaruvchi kondensator sozlovchi kondensator deb ataladi. Qo‘llanilgan dielektrik materialiga qarab kondensatorlar slyudali, qog‘ozli, elektrolitli, havoli, keramikali, plyonkali, shisha emalli, metall qog‘ozli bo‘ladi.
Diod (yunon, dits - ikki va - od) – elektr tokining yo‘nalishiga qarab turli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan elektron element. Diod – o‘zgaruvchan elektr tokini o‘zgarmasga aylantirish ya’ni to‘g‘rilashdir.
Tranzistor (angl. transistor) yadro o‘tkazgichli triod tranzistorlar – yarim o‘tkazgichli materialning radioelektronik tarkibiy qismidir, odatda, uchta probka bilan, chiqish signalizatsiyasidagi sezilarli oqimni kichik signallar bilan boshqarishga qodir, u elektr signallarini kuchaytirish, ishlab chiqarish, o‘zgartirish va almashtirish uchun foydalanish imkonini beradi. Hozirgi vaqtda tranzistor elektron qurilmalar va integral sxemalarning katta qismi elektron tizimining asosidir.
Tiristor – uch yoki undan ortiq p-n birikmalariga ega bo‘lgan va ikkita barqaror holatga ega yarimo‘tkazgichning yagona kristaliga asoslangan yarimo‘tkazgichli qurilma.
Fotodiod – optik nurlanishni qabul qiluvchi, bu nurlanishni sezgir hududga p-n birikmasidagi jarayonlar sababli elektr zaryadiga aylantiradi.
Rele (fr. relais) – elektr yoki elektron bo‘lmagan kirish ta’sirida aniqlangan o‘zgarishlar uchun elektr o‘chog‘ini yopish yoki ochish uchun mo‘ljallangan elektr yoki elektron qurilma (tugma).