Энергетика факультети "электр техникаси, электр механикаси ва электр технологияси" кафедраси

Машғулот мақсади: Синхрон машинанинг хаво бўшлиғидаги магнит майдони роторнинг конструкциясига боғлиқлигини ўрганиш.
1. Назарий тушунчалар


Салт ишлаш режимида синхрон машинада бўладиган электромагнит жараёнлар
Салт ишлаш режимида синхрон машинанинг статор (якор) токи нолга тенг бўлади. Магнит майдон қўзғатиш чўлғами томонидан хосил қилинади.
Қўзғатиш чўлғами икки хил бўлади: Тарқалган чўлғам (ноаён қутубли роторда) ва йиғилган чўлғам (аён қутубли роторда).
Тарқалган чўлғамнинг МЮК
F_fm=I_fW_f (5.1)
бу ерда: W_f=W_kq/2 – қўзғатиш чўлғамининг ўрамлар сони; q – қутубдаги ўралган пазлар сони; W_k – паздаги ғалтак ўрамларининг сони; I_f – қўзғатиш чўлғамининг токи.
Асосий гармоника МЮК нинг амплитудаси .
(5.2.)
бу ерда: p=b/ қутбнинг чўлғам ўралган қисмини нисбий узунлиги;
в – қутб бўлинмасининг чўлғам ўралган қисми узунлиги.
Йиғилган чўлғамнинг МЮК
F_fm=I_fW_f (5.3)
Салт ишлаш режимида қўзғатиш чўлғами хосил қилган магнит майдонининг шакли қуйидаги коэффициентларга боғлиқ бўлади.
Қўзғатиш чўлғами майдони шаклининг коэффициенти
K_f=B_lm/9 (5.4)
бу ерда: B_lm – хаво бўшлиғидаги индукциянинг асосий гармоника амплитудаси; – қутб ўқидаги индукциянинг радиал ташкил этувчиси.
Ноаён қутбли машина учун (тўйиниш хисобга олинмаган)
(5.5)
Аён қутубли машина учун (тўйиниш хисобга олинмаган)
(5.6)
бу ерда: – нисбий қутб ёйи; – қутб чеккаларидаги нисбий хаво бўшлиғи. - қутб ўқидаги нисбий хаво бўшлиғи. Бу ерда - эквивалент хаво бўшлиғи, – максимал – минимум хаво бўшлиғи, – хаво бўшлиғи коэффициенти.
Қўзғатиш оқими коэффициенти
к_ф=ф_fm/ ф_flm (5.7)
бу ерда: ф_fm= - тўла (реал) ўзаро индукция оқими; – индукция асосий гармоникасининг оқими;B_ур – хаво бўшлиғидаги ўртача индукция.
Қутб беркилиш хисобий коэффициенти
(5.8)
ЭДС шаклининг коэффициенти (тўйиниш хисобга олинган)
(5.9)
бу ерда – индукция асосий гармоникасининг таъсир этувчи қиймати.
Ўзаро индукция тўла қаршилиги
Ф_т=Ф_fm=k_фФ_flm=Е_r/(4k_Bf_l_lk_rl) (5.10)
Қўзғатиш чўлғамидаги МЮК
F_fm=F₁+F₂ (5.11)
бу ерда: F₁=F_+F_zl +F_l, F_- хаво бўшлиғининг магнит кучланиш, F_zl – статор тишининг магнит кучланиш; F_l – статор ярмосининг кучланиши; F₂- роторнинг магнит кучланиши.
Статор магнит ўтказгичининг тўйиниш коэффициенти
K_za=(F_+F_zl +F_l)/ F_. (5.12)