Енергетик камунал тизимдаги аварялар


Кимиёвий ва радиоактив хавфили объектлардаги авариялар



Download 191,5 Kb.
bet4/7
Sana15.04.2022
Hajmi191,5 Kb.
#554955
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
QUDRATOV NASIBJON

Кимиёвий ва радиоактив хавфили объектлардаги авариялар.

Кимёвий хавфли иншоот - иктисодиёт корхонаси булиб, фаолият курсатиш даврида содир булиши мумкин булган халокат туфайли одамларнинг оммавий тарзда захарланиши, кимёвий захарли моддаларнинг атроф мухитга таркалиши кузатилиши мумкин.
Кимёвий иншоотни мухофазалашни харбий холатда хукукий таъминланиши “Фукаро мухофазаси туғрисида”ги Конуннинг 1-моддасида баён этилган. Кимёвий захарланиш майдони - маълум улчовдаги захарли моддалар билан захарланган худудлардир.
Зарарланиш манбаи - кимёвий хавфли иншоот жойлашган худуддаги фалокат туфайли одамларнинг, усимликларнинг, жониворларнинг захарланиши.
Таъсирчанлик - кимёвий модда хоссаси булиб, захарланишга олиб келиши мумкин булган модда микдори билан белгиланади (кам захарланиш, кучли захарланиш ва бошкалар).
Микдори - микдор улчов бирлиги г/м3 ёки мг/л ларда улчанади.
Кимёвий хавфли иншоотлар фукаро мухофазаси нуктаи назаридан маълум турларга ажратилади - микдори, таъсир кучи, саклаш конун-коидаси ва бошкалар.
Кимёвий хавфли корхоналардаги халокатларнинг тавсифланиши.
1- портлаш туфайли содир булган халокат, технологик жараён ишдан чиккан, мухандислик курилмалари бузилган, натижада батамом ёки кисман махсулот ишлаб чикариш тухтаб колган. Катта микдорда молиявий ёрдам тиклашга талаб этилади.
П - халокат натижасида асосий ёки ёрдамчи технологик курилмалар ишдан чиккан, ишлаб чикаришни йулга куйиш учун маълум микдордаги ёрдам керак булади.


Радиоактив хавфли объектларидаги авариялар.
Маълумки, узидан нур таркатиш ва одам организмида “нурланиш” деб номланадиган касалликни вужудга келтириши мумкин булган радиациявий материаллар иктисодиёт объектларининг бир катор сохаларида турли максадлар учун ишлатиб келинмокда. Буларни саклаш, туғри ишлата билиш, ташлаб юбориш, кайта ишлаш жараёнларида техника хавфсизлигига риоя этилмаса оғир окибатларга - атроф-мухитнинг радиоактив ифлосланишига, одамларнинг, мавжудотларнинг нобуд булиши ва усимликларнинг яроксиз холатга келиб колишига сабаб булади.
Хаммаси булиб республика худудида 200 дан ортик кимёвий хавфли объектлар бор. Уларда ишлаб чикариладиган ёки иктисодиётда турли махсулотларни ишлаб чикариш учун олиб келинадиган, сакланадиган суюк каттик газ холатдаги инсон, хайвон соғлиги учун зарарла кучли таъсир курсатувчи моддалар тури куп. Кучли таъсир этувчи моддалардан айримлари туғрисида куйидаги тафсилотни келтириш мумкин:
Хлор - одатдаги шароитда куланса хиди бор, сарғиш-яшил газсимон, хаводан 2,5 баравар оғир. 34°С хароратда суюк холатга утади. Сувда яхши эрийди (+ 20°С хароратда бир хажм сувда икки хажм хлор эрийди), органик эритувчиларда хам яхши эрийди. Кучли оксидловчи моддалар, маъданлар билан, купчилик маъданмас моддалар ва органик моддалар билан узаро яхши таъсир этади. Буғувчи таъсири бор. Хаводаги мумкин булган микдори - 0,03 мг/м3, агар модданинг микдори 10 мг/м3 булса инсон организмига салбий таъсир этади, микдори 2500 мг/ м3 ни ташкил этса улимга олиб келиши мумкин.
Аммиак - одатдаги шароитда уткир новшадил спирти хиди бор рангсиз газ, хаводан енгил. 33°С хароратда ёки юкори босимларда осонгина суюк холатга утади. Сувда яхши эрийди ва кислород мухитида ёнади. Аммиак билан хавонинг курук аралашмасида портлаш хусусияти булади (харорат 18°С булиб, аралашма таркибида 16-28% атрофида аммиак булса). Буғувчан ва нервотроп таъсир этади. Аммиак газининг одамлар яшайдиган хаводаги мумкин булган микдори 0,04 мг/м3, энг купи билан 0,2 мг/м3 га тенг. Агар газнинг микдори 40-80 мг/м3 булса, куз ачишиб ёшланади, нафас олиш йуллари каттик ачишади. Газнинг улимга олиб келиши мумкин булган микдори 1500-2700 мг/м3 га тенг. Газнинг сувдага 10% эритмаси новшадал спирти деб номланади, 18-20% эритмаси эса аммиакли деб айтилади. Аммиак гази саноат микёсидаги совитгичларда ишлатилади. Амиак газини саклаш ва маълум масофага ташиб обориш сикилган холда 6-18 кгс/см3 босимга эга булган металл идишларда олиб борилади.
Хлор нафас олиш йулларини кичиштиради, упкани шиширади, юкори даражада куюклашгани эса улдиради. Захарланганлик белгилари: конъюнктивит (куз олди шиллик пардасининг яллиғланиши), танглай ва томокнинг кизариши, бронхит, нафас кисиши, овоз буғилиши, куз ёшланиши, азоб берадиган курук йутал, шилимшик ва коя аралаш балғам ажралиши, бадан кукариши, хушдан кетиш.
Узбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Ядро физикаси институти Тошкент вилоятининг Кибрай тумани Улуғбек шахарчасида жойлашган. Унанг атрофида 3 та шартли зона белгиланган:
- захарланиш эхтимоли бор зона;
- санитария-мухофаза зонаси;
- кузатиш зонаси, яъни радиациявий мониторинг утаазиладиган санитария-мухофаза зонаси.
Кимёвий мухофаза - бу КТЗМ (кучли таъсирчан захарли моддалар)нинг (захарловчи моддаларнинг) ахолига ва иктисодиёт иншоотларига зарарли таъсири олдини олишга ёки уни имкони бор кадар камайтирншга каратилган тадбирлар комплекси.
Радиациявий хавфсизлик - бу фукаролар ва атроф мухитнинг ионлаштирувчи нурланишнинг зарарли таъсиридан мухофазаланганлик холати.
Кимёвий ва радиациявий мухофазанинг энг асосий вазифаси кимёвий хавфли объектлари(КХО)даги ва радиациявий хавфли объектларидаги халокатлар билан боғлик фавкулодад вазиятларнинг олдини олишдан иборат.
Кимёвий хавфга биноан хамма маъмурий-худудий бирликлар 3 та хавфлилик даражасига булинади:
Авария - махсулот тайёрлашда ишлатиладиган машиналар, жихозлар, технологик тизимдаги ускуналар мажмуасидаги носозлик, электр билан таъминлашдаги носозлик, бинолар, курилмадаги носозликлар туфайли вужудга келадиган вокеага айтилади. Транспорт турларининг узаро тукнашуви, корхонадаги технологик носозликлар, моддаларни саклашда йул куйилган хатоликлар туфайли содир буладиган халокатлар натижасида кучли таъсир этувчи захарли моддалар атроф мухитга таркалиши мумкин.
Халокат - олдингисидан фаркли холда камрови кенгрок ва одамлар халок булишига олиб келган вокеага айтилади. Поездларнинг узаро тукнашиши, самолёт халокати, корхоналарда содир булган халокатлар туфайли атроф- мухитнинг ёмонлашуви, инсонлар курбони, талафотлар даражасининг ортиб бориши хаммаси бу турдаги халокат турига хос хусусиятдир.
Мисол тарикасида айрим фавкулодда вазиятларни келтириш мумкин: Американинг “Юнион Корбайт” компаниясига карашли кимё заводида газ кувурларидан 40 тонна уткир захарловчи модданинг ташки мухитга окиши окибатида улкан фалокат руй берди. 2000 кишининг хаётига зомин булган мана шу ходиса туфайли 80 минг фукаролар захарланиб, саломатлигига жиддий зиён етди.
Матбуотда ёзилишича, Чернобил ходисаси туфайли ана шу камсукум, муъжазгина украин шахарчасининг номи дунёга ёйилди. Халокатнинг дастлабки дакикаларида 30000 киши хаёт билан видолашди. Радиация асорати кейинчалик яна куп минг кишининг улишига олиб келган. Радиоактив парчаланишлар Украинанинг 11 вилоятига таркалган. Станция директори халокатдан кейин хам радиациявий текширишни утказмаган, утказиш учун керакли замонавий ускуна, мосламалар булмаган, газдан саклаш воситаси станцияда ишловчи ходимларда булмаган, халокат туғрисидаги маълумот уз вактида эълон килинмай, 36 соат утгандан сунг эълон килинган.
Станция ходимлари аник харакат килишлари лозимлигини билмаганлар. 21 млн м3 ускуналарнинг устки юзаси махсус тозалашдан утказилмаган. 500 минг м3 ер юзасини тупроғи кучирилиб кумиб юборилган. 600 кишлоклар захарли радиоактив модадлардан зарарсизлангирилган.




Download 191,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish