Empty Pages

LOBARATORIYA ISHI – 4


Mavzu: Vodorodning balmer seriyalaridan H_α, H_β va H_γ larning to'lqin uzunliklarini aniqlash


Ishning maqsadi:

• 
  Ajratish qobiliyati yuqori bo'lgan difraktsion panjara yordamida vodorod atomi spektral chiziqlarini kuzatish.
  
• 
  Balmer seriyalaridan H_α, H_β va H_γ to'lqin uzunliklarni o'lchash.
  
• 
  Ridberg doimiysi R_ᴔ ni aniqlash.
  

Kerakli asbob va jihozlar
1 Balmer lampasi
1 Balmer lampalari uchun energiya manbai. . .
1 Rowland panjarasi copiyasi
1 Prujina qisqichli tutgich
1 Linza, f = + 50 mm
1 Linza, f = + 100 mm
1 rostlanuvchi tirqish
1 kuzatish ekrani
1 kichik optik stol
1 V shakldagi shtativ , 28 cm
6 Leybold ko'ptutgichi
1 o'lchash lineykasi, 2 m



Rasm 1. Vodorodning Bor atom modeli. H, H2, va H3 lar Balmer

Atomar vodorod spektri ko'rinish sohasida H_a, Hp, va H_r chiziqlarga ega. Bu chiziqlar ultra fiolet sohagacha kengayib ketgan to'liq seriyalar sohasiga tegishli bo'ladi. Balmer 1885 yilda bu seriyalarning chastotalari uchun quyidagi empirik formulani yaratdi:

(I)

R= 3,2899 10¹⁵ S ^{- 1}: Ridberg doimiysi.
Keyinchalik Balmer formulasi Borning atom modeli asosida tushuntirib berildi (1-rasmga qarang).
Tajribada suv bug'lari bilan to'ldirilgan Balmer lampasi yordamida chiqarish spektri uyg'ongan holatga o'tkaziladi. Suv molekulalari elektr razryadi yordamida uyg'ongan vodorod atomi va gidroksil guruhga ajratiladi. H_a, Hp va H larning to'lqin uzunliklari yuqori ajratish qobiliyatiga ega bo'lgan difraktsion panjara yordamida aniqlanadi. Birinchi tartibli difraksion maksimum uchun, to'lqin uzunligi X va kuzatilish burchagi fr o'rtasidagi munosabat quyidagicha
(II)
d: panjara doimiysi
O'lchangan qiymatlar Balmer formulasi (I) yordamida hisoblangan chastotaning qiymatlari bilan taqqoslanadi.

Qurilma

Izoh:
Spektral chiziqlar faqat to'lig'icha qorong'ilashtirilgan xonada kuzatilishi mumkin.
Eksperimental qurilma Rasm 2. va Rasm 3 larda tasvirlangan.


Rasm 2. Atomar vodorodning Balmer seriyalarini o'rganish uchun eksperimental qurilma (rasmda optik stol ustida Leybold ko'p tutgichining chap qimi vaziyati ko'rsatilgan)