Emotsiya haqida umumiy tushuncha. Reja. Emotsional kechinmalarning umumiy aniqligi. Emotsional kechinmalar klassifikatsiyasi

Affektlar 
Tez paydo bo’ladigan, nihoyat darajada kuchli, g’oyat
jo’shqinlik bilan 
o’tadigan qisqa muddatli emotsional holatlar affektlar deb aytiladi. Masalan, 
birdaniga achchiqlanish, g’azablanish, to’satdan qo’rqish va shu kabi holatlar 
affektlarning bir ko’rinishidir. Affektlar ko’pincha to’satdan paydo bo’ladi va ba’zan 
atigi bir necha minut davom qiladi. Affekt holatida kishining ongi, tasavvur qilish va 
fikr qilish qobiliyati torayadi, susayib qoladi. Mana shunday kuchli emotsional 
qo’zg’alish shiddatli harakatlarda, tartibsiz gaplarni gapirib yuborishda, ko’pincha, 
baqirib yuborish tarzida namoyon bo’ladi. Affektlar vaqtida odamning harakatlari 
kutilmagan tarzda, «portlash» singari, birdaniga boshlanib ketadi. 
Ba’zan affektlar tormozlanish holati tariqasida namoyon bo’ladi va bunday 
holatda organizm bo’shashib, harakatsiz bo’lib va shalvirlab qoladi. CHunonchi, 
kutilmagan bir quvonchli holatni ko’rib suyunib ketgan kishi «o’zini yo’qotib 
qo’yadi» va «nima deyishni bilmay qoladi». Bunday holat ko’pincha odam birdaniga 
qo’rqqanida, to’satdan quvonganida, birdaniga g’azablanganida va shu kabi hollarda 
ayniqsa yaqqol namoyon bo’ladi.
Affektlar kishining irodasi bo’shashgan vaqtda paydo bo’ladi, affektlar 
odamning o’zini tiya olmasligini, o’zini tuta bilmasligini ko’rsatadigan alomatdir. 
Affekt – emotsional hatti-harakatning ibtidoiy formasidir. 
Lekin har bir kishi o’zi yetarli daraja ongli bo’lganligi uchun, o’zida affekt 
paydo bo’lishiga yo’l qo’ymasligi yoki affekt paydo bo’lishi bilanoq o’zini darhol 
bosib olishi mumkin. Odam affekt juda zo’r kuch bilan paydo bo’lgan vaqtda ham 
«o’zini tutib qolishi» mumkin. Albatta, buning uchun kishida kuchli iroda bo’lishi, 
unda o’zini tuta bilish, o’zini tiya bilish singari iroda sifatlari mavjud bo’lishi kerak. 
Odamda bu sifatlar tarbiya va o’z-o’zini tarbiya qilish yo’li bilan paydo qilinadi.