|
Chin e’tiqodli inson mayxonaga kirsa,
mayxona uning uchun ibodatxonaga
aylanadi, ichkilikboz ibodatxonaga kirsa,
ibodatxona mayxonaga aylanadi. Barcha
ishlarimizda eng asosiysi qalbdir. So’fiylar
inson haqida tashqi ko’rinishiga qarab
hukm chiqarmaydilar. So’fiy kimnidir
ko’rmoqchi bo’lsa, ko’zlarini yumadi, lekin
uchinchi – ichkarini ko’radigan ko’zini
ochadi.
*****
…harakatdagi, bir joydan boshqasiga
ko’chib turadigan narsalar shubha ostida
bo’ladilar.
*****
Faylasuflar ham so’fiylardan tuzukroq emas.
Ular o’zlarining cheklangan tafakkurlari
bilan cheksiz olamni bilish mumkin den
o’ylashadi.
Bir kuni faylasuf bilan darvesh
uchrashishibdi va ular bir birlaria juda
o’xshar ekanlar.
Ular kun bo’yi gaplashishibdi, gaplari bir
biriga aynan muvofiq ekan.
Nihoyat xayrlashganlaridan keyin, faylasuf
suhbat haqida: “U men bilgan narsalarni
tushunadi” degan ekan.
So’fiy esa: “Men tushungan narsalarni u
biladi” degan ekan.
Demak, So’fiy tushunaman, deb o’ylaydi,
Faylasuf esa bilaman deb o’ylaydi. Men esa
ular hech nimani tushunishmaydi va
bilishmaydi, deb o’ylayman.
*****
Bir darbadar darvesh begonalarni
yoqtirmaydigan shaharga kelib qolibdi.
“Ket, – deb qichqirishibdi unga. – Seni bu
yerda hech kim tanimaydi.!” Darvesh esa
ularga xotirjam javob beribdi: “Tog’ri, lekin
men o’zimni taniyman va ishontirib
aytamanki, agar buning aksi bo’lsa, yomon
bo’lardi. “
*****
Tushunmovchiliklar bilan yo’g’rilgan bu
dunyoda hech bir suhbatdoshga qat’iy
ishonib bo’lmaydi, chunki eng kuchli
ishonch ostida ham tushunmovchiliklar
to’lib yotgan bo’lishi mumkin.
*****
Botin Alloh – aqlimdan pardani ko’targil,
toki Haqiqatni bilgayman.
*****
…Haqiqat sari yo’lning yeti bosqichi – Xudo
bilan bog’lanishga erishmoqlikda har bir
inson “men”I yengib o’tishi kerak bo’lgan
yeti maqom, yeti taraqqiyot bosqichi
namoyon bo’ldi.
1. Birinchi bosqich Buzilgna Yolg’on Men –
inson joni faqat dunyoviy istaklarni
qondirish yo’llarini axtaradigan eng tuban
va eng keng yoyilgan bosqich. Ko’pchilik
odamlar o’zlarining shu “men”larini deb
azob-uqubatlar chekar va uni
qanoatlantirishga urinar ekanlar, shu
bosqichdan nariga o’ta olmay to’xtab
qoladilar va hamisha o’z omadsizliklari,
baxtsizliklarida faqat boshqalarni aybdor
hisoblaydilar (Nafsi Ammora). Inson
qachon o’zining bu “men”ining
tubanligini tushunsa, o’zining bu holati
ustida ishlay boshlaydi va muayyan
ma’noda bu bosqichdagi fe’liga qarshi
bo’lgan ikkinchi bosqich (ikkinchi
maqom) ga o’tadi.
2. Bu bosqichdagi inson birovlarni ayblash
o’rniga o’zini ayblashga o’tadi. Shunda
uning xudbinona meni (EGOsi) o’zini
ayblovchi Menlik bosqichiga o’tadi va u
ichki poklanish maqomiga ko’tariladi
(Nafsi Lavvoma).
3. Uchinchi bosqichda inson joni (ruhiy
quvvati, ma’naviyati) birmuncha
kuchayadi va uning xudbin meni yo’q
bo’lib, o’rnini Mayinlashgan Men oladi.
Shunda inson Ma’rifat vodiysiga yetib
kelgan bo’ladi. Bu bosqichda unda (shu
bosqich uchun zaruriy) sabr, qat’iyat,
zakovat va royishlik zahirasi to’plangan
bo’ladi. Olam uning uchun ilhomga to’lib
toshadi. Bu bosqichga yetganda
ko’pchilik yanada ilgarilab boorish istagini
yoki jasoratini yo’qotib, shu pog’onada
to’xtashga moyil bo’ladilar. Shuning
uchun bu bosqich garchi juda chiroyli
ko’rinsa-da, olg’a intiluvchi inson uchun
qopqonga aylanishi mumkin (Nafsi
Mutmaina).
4. Yo’lda davom etuvchilar esa Tinchlangan
Men (Nafsi Rizoiya) maqomiga yetadilar.
Sahovat, shukronalik va hayotning
o’zlariga bog’liq bo’lmagan barcha
qiyinchiliklarga rozilik nazari bilan qarash
– shu bosqichga yetgan insonning asosiy
xususiyatlaridir. Bu Birlik Vodiysidir. Bu
maqomdagilar Xudo ularga nimaiki ravo
ko’rsa, shunga rozi bo’lib va ilhomlanib
yashaydilar.
5. Bu maqomga yetganlar duyoviy quvonch
va qiyinchiliklarga befarq bo’lib qoladilar.
Ularning “Men”i Qanoatlangan Men
bo’ladi (Yoki “Nafsi mulhama”, ya’ni
ilhomlangan nafs ham deyiladi).
6. Keyingi Maqom – Yordam berishga tayyor
turadigan Men (Nafsi Mardiya). Bu
maqom egalari odamlar uchun nur
manbaiga aylanadilar, haqiqiy Ustozlar
sifatida boshqalarga ilm, ma’rifat baxsh
etib, o’z ruhiy quvvatlarini hammaga
taratadilar. Ular qayerga bormasinlar,
o’sha yerda odamlar hayotini tubdan
o’zgartiradilar. Nimaiki ish qilmasinlar,
qanday kasb bilan mashg’ul bo’lmasinlar,
baribir, atrofdagilarga xizmat ko’rsatish
vositasida Xudoga xizmat qiladilar.
7. Nihoyat yettinchi bosqichga yetganida,
uning shaxsi Sof Men (Asl Men)ga
aylanadi, o’zi esa, so’fizm nazariyasiga
ko’ra komillikka erishadi, ya’ni INSONI
KOMIL bo’ladi. Ammo bu maqom haqida
hech nima ma’lum emas. Bunga erishgan
ozchilik insonlar bu borada hech nima
gapirmaydilar.
*****
Do’zax hozirda va shu yerdadir. Jannat ham
shunday. Do’zaxdan qo’rqish va jannatni
orzu qilish kerak emas, zero do’zax ham,
Jannat ham hamisha inson qalbida.
Qachon ishq bizga nuzul etsa, demak, biz
jannatdamiz. Qachon nafratlansak, hasad
qilsak yoki jang qilsak, demak, biz do’zax
o’tida yonayotirmiz.
*****
E’tiqoding mustahkam bo’lishini istasang,
qalbingni yumshat. E’tiqoding bamisoli
qoyatosh, sen esa pardanda yumshoq
bo’lmog’ing kerak. Biz duch keladigan
ko’pgina hodisalar – hastalik, baxtsizlik,
judolik, qo’rqinch kabilar – bizni o’z
muhokamalarimizda xudbinlik va
keskinlikni kamaytirishga, odamlarga
nisbatan hamdardroq va mehribonroq
bo’lishga o’rgatadi. Ba’zilar bu darslardan
saboq olib yumshaydilar, boshqalar esa,
aksincha, avvalgidan ham qattiqroq bo’lib
boradilar. Haqqa yaqinlashmoqning yagona
yo’l – o’z qalbingni ochmoqlikdir, toki u
barcha insonlarni qamrab olsin va Ishq
uchun yana joy bo’lsin.
*****
Bobo Zamonning bir vaqtlar aytgan gaplari
esimda: dunyoni o’z ipagi bilan qoyil
Do'stlaringiz bilan baham: | 
