Elektrotexnika

Takrorlash uchun savollar.

1. 
   O`z kasbingiz doirasidagi standartlashtirishni qanday izohlay olasiz?
   
2. 
   Standartlashtirishning o`z oldiga qo`ygan maqsad va vazifalari qanday?
   
3. 
   Milliy va mintaqaviy standartlashtirish nima?
   
4. 
   O`zaroalmashuvchanlik deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Me`yoriy hujjat atamasiga ta`rif keltiring.
   

3-Ma`ruza. Standartlashtirish Davlat tizimi

Reja.
1. Standartlashtirish davlat tizimi.
2. Standartlarning turlari va toifalari.
Tayanch so`zlar: standartlashtirish davlat tizimi, davlat standarti, rahbariy hujjat, yo`riqnoma.
Ta’limiy: Talabalarga mavzuga oid bilim va ko’nikmalarni shakllantirish.
Tarbiyaviy: Fan orqali bajariladigan ishlar, ularning ahamiyatini tushuntirish orqali talabalarni bu fanga qiziqish ruhida tarbiyalash;.
Rivojlantiruvchi: Talabalarning mavzu bo’yicha olgan bilimlarini mutaxassislik sohasidagi ishlarida qo’llash orqali rivojlantirish.
Standartlashtirish davlat tizimi (SDT)
Respublikamizda standartlashtirish jarayoni 3 bosqichdan iborat:

• 
  atamalarni standartlashtirish;
  
• 
  o`lchovlarni, o`lchash va sinov uskunalarini va ularni konstruksiyaga va mahsulot texnologiyasiga bog`lab standartlashtirish;
  
• 
  mahsulotning o`zini standartlashtirish.
  
• 
  ISO/MEK tomonidan yaratilgan konsul`tativ kengash texnika rivojining yo`nalishini quyidagicha tavsiya qiladi:
  
• 
  standartlarni yaratishda va ularni kelishishda yangi mexanizmlarni yaratish;
  
• 
  harajatlarni ilk tadqiqotlarga va real istiqbolga ega bo`lgan texnikaviy yutuqlarga to`plamoq;
  
• 
  bor texnikaviy qo`mitalarning ilmiy tadqiqot, tajribaviy konstruktorlik ishlarini shu jumladan ekologiya sohasidagi ishlarni, e`tiborga olgan holda yangi rejali ishlarni yaratish;
  
• 
  yetakchi mutaxassislar boshchiligidagi o`tkaziladigan seminarlar, ilmiy ma`ruzalar shaklidagi ikkilamchi mexanizmlardan foydalanish;
  
• 
  sanoatning yuqori rahbarlari orasida yangi g`oyalarni targ`ibot qilishga e`tiborni qaratmoq.
  

Mana shuning uchun standartlashtirishda atamalarni bir yerga to`plamoq, ular asosida ta`riflar yaratmoq va nihoyat bu sohada standartlar yaratmoq hozirgi kunning talabi, iqtisodiyotni rivojlantirishning dolzarb masalalari hisoblanadi.
Shu maqsadda standartlashtirish sohasidagi atamalarni to`plashda xalqaro standartlashtirish tashkilotining hujjatlariga, sobiq Ittifoqdagi ma`lumotlarga, shuningdek, O`zbekiston Respublikasida ilk yaratilgan hujjatlarga murojaat etildi.
Bu sohadagi asosiy tushunchalar 61 atamadan iborat bo`lib, ularning mohiyati ketma-ketligi bo`yicha ma`lum tartibda joylashtirilib, hozirgi vaqtda chop etilgan O`zRST 1.10-93 “O`zbekiston Respublikasining standartlashtirish davlat tizimi. Asosiy atamalar va ta`riflar” standarti yaratildi.
Standartlashtirish sohasidagi bir qancha asos bo`luvchi hujjatlar O`zstandart agentligi huzuridagi standartlashtirish, metrologiya, sertifikat-lashtirish instituti (SMSITI) da yaratilmoqda. Bular qatoriga dastlabki standartlar O`z RST 1.0-92, O`z RST 1.1-92, O`z RST 1.2-92, O`z RST 1.3-92 va boshqalar kiradi.
O`z RST 1.0-92 “O`zbekiston Respublikasi standartlashtirish davlat tizimi. Asosiy qoidalar” bo`yicha standartlashtirishning mohiyati, maqsad va vazifalari hamda qo`llaniladigan asosiy tushunchalar bilan oldingi ma`ruzamizda tanishib chiqdik.
Mazkur standart standartlashtirishning asosiy vazifa va maqsadini, standartlashtirish ishlarining tashkil etilishi va asosiy qonun-qoidalarini, me`yoriy hujjatlarning toifasini, standartlar turlarini, xalqaro hamkorlik bo`yicha asosiy qoidalarni, standartlar va texnikaviy shartlarning qo`llanishini, standartlarga va o`lchash vositalariga nisbatan davlat nazoratini belgilaydi.